بررسي اثر رژيم‌هاي مختلف آبياري و انواع مالچ بر خصوصيات رويشي و ميزان اسانس نعنا فلفلي (Mentha piperita)

The Effect of Irrigation Regimes and Mulch Application on Vegetative Indices and Essential Oil Content of Peppermint (Mentha piperita L.)

نعنا فلفلی با نام علمی Mentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر با ارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است كه به دلیل طیف وسیع كاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع كشت می شود. به منظور بررسی تأثیر رژیم های مختلف آبیاری و انواع مالچ بر شاخص‌های فیزیولوژیك و میزان اسانس گیاه دارویی نعنا فلفلی، آزمایشی در سال های 1390-1389 در مزرعة دانشكدة كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب فاكتوریل بر پایه طرح بلوك های كامل تصادفی با چهار تكرار انجام شد كه فاكتورهای آن را سه سطح آبیاری (100 ،80 و 60 درصد نیاز آبی محاسبه شده از تشت تبخیر كلاس A) و دو نوع مالچ (پلاستیك سیاه، چیپس چوب) و شاهد بدون پوشش تشكیل می-دادند. نتایج حاصل از دو چین به تفكیك به صورت آزمایش فاكتوریل بر مبنای بلوك‌های كامل تصادفی و داده های حاصل از یك سال به صورت اسپلیت پلات در زمان آنالیز شده است. نتایج حاصل از دو چین نشان داد كه نعنا فلفلی در چین اول نسبت به چین دوم از رشد بهتری برخوردار بود. به طوری كه این گیاه بیش‌ترین میزان وزن خشك بوته، درصد و عملكرد اسانس را در چین اول تولید نمود، اما بالاترین وزن خشك (12/44 گرم)، بالاترین میزان اسانس (835/2 درصد حجمی به وزنی) و هم‌چنین بالاترین عملكرد اسانس (7/116 لیتر در هكتار) با تیمار اثر متقابل مالچ چیپس چوب به همراه سطح سوم آبیاری در چین دوم حاصل شد. نتایج نشان داد نعنا فلفلی با تیمار مالچ چیپس چوب به همراه سطح سوم آبیاری بیش‌ترین عملكرد ماده خشك و عملكرد اسانس را در واحد سطح تولید نمود.

Peppermint (Mentha piperita L.) from Lamiaceae family is one of the most important medicinal plants, used in food, sanitary and cosmetic industries. A field experiment was carried out in Ferdowsi University of Mashhad in 2010-2011 to evaluate the effects of three irrigation levels (100, 80 and 60 percent of water requirements calculated by evaporation pan class A) and two mulch types (black plastic and wood chips) in comparison to control (without mulch) on physiological parameter and essential oils content in a factorial experiments on the basis of Randimised Complete Block Desing with four replications. The data obtained from each harvest analyzed as a factorial experiment on the basis of randomized complete block design with four replications and the results of two harvests analyzed as split plot on time. The results of two harvest indicated that peppermint plants grow better in the first harvest than the second harvest. Plants collected in the first harvest showed higher dry matter and essential oil yield. The highest dry herb yield (44.12 g/plant), the highest percentage of essential oil (2.835 %v/w) and the highest essential oil yield (116.7 l/ha) detected in plots treated with third level of irrigation and use of wood chips mulch. In conclusion the results also confirmed that the highest dry herb and the highest oil yield per area unit were observed in plots treated with third level of irrigation with use of wood chips mulch.