تأثير تيمارهاي مختلف كودي برخصوصيات كمّي و كيفي گياه دارويي اسفرزه (Plantago ovata)

Effects of Different Fertilizer Treatments on Quantitative and Qualitative Characteristics of Isabgol (Plantago ovata)

كاربرد كودهای آلی یكی از مهم‌ترین راهكارهای تغذیه ای گیاه در مقایسه با كودهای شیمیایی به‌ویژه در شرایط مدیریت ارگانیك گیاهان دارویی است. به منظور مطالعه اثر كودهای مختلف آلی و شیمیایی بر عملكرد، اجزای عملكرد و ویژگی های كیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata)، آزمایشی در قالب طرح بلوك های كامل تصادفی با 10 تیمار و سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی91-1390 اجرا شد. تیمارها شامل سه سطح كود نیتروژن (25، 50 و75 كیلوگرم در هكتار)، سه سطح كود گاوی (5،10 و 15 تن در هكتار)، سه سطح ورمی كمپوست (2، 4 و 6 تن در هكتار) و شاهد بودند. نتایج نشان داد كه اثر كودهای مختلف بر تمامی صفات مورد مطالعه به‌جز میزان تورم اسفرزه معنی دار (05/0p≤) بود. به‌طوری‌كه بهترین حالت برای تیمارهای 6 تن ورمی‌كمپوست و 15 تن كود گاوی مشاهده شد. بیشترین عملكرد دانه (4/548 كیلوگرم در هكتار) برای 6 تن ورمی‌كمپوست حاصل شد كه نسبت به شاهد 26 درصد افزایش نشان داد. با افزایش مقدار كودهای آلی محتوی موسیلاژ، فاكتور تورم و میزان تورم اسفرزه افزایش یافت، بیشترین محتوی موسیلاژ و فاكتور تورم برای 15 تن كود گاوی (به ترتیب با3/35 درصد و 4/13میلی لیتر) به‌دست آمد. بدین ترتیب، با توجه به تأثیر مثبت كودهای آلی بر عملكرد كمی و كیفی اسفرزه در مقایسه با كود شیمیایی، چنین بنظر می رسد كه این نهاده های آلی می توانند جایگزین مناسبی برای بهبود رشد و عملكرد گونه های دارویی نظیر اسفرزه در نظام های كم نهاده باشند.

Application of organic manures is one of the most important strategies for plant nutrition compared to chemical fertilizers, especially in organic management of medicinal plants. In order to evaluate the effects of different organic and chemical fertilizers on yield, yield components and qualitative characteristics of isabgol (Plantago ovata), a field experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, during growing season of 2011-2012. Treatments included three levels of nitrogen fertilizer (25, 50 and 75 kg.ha-1), three levels of cow manure (5, 10 and 15 t.ha-1) and three levels of vermicompost (2, 4 and 6 t.ha-1) and control.The results showed that the effectof different fertilizers was significant (p≤0.05) on all studied traits except swelling rate of isabgol. The maximum amounts were observed in 6 t.ha-1 vermicompost and 15 t.ha-1 cow manure. The highest seed yield (548.4 kg.ha-1) was observed in 6 t.ha-1 vermicompost that it enhanced up to 26% compared to control. By increasing in organic fertilizers enhanced mucilage content, swelling factor and swelling content of isabgol. The maximum mucilage content and swelling factor were observed in 15 t.ha-1 (with 35.3% and 13.4 ml, respectively). Since, organic matters improved quantitative and qualitative yield of isabgol compared to chemical fertilizer, it concluded that these organic inputs could be regarded as a suitable alternative to enhance the growth and yield of medicinal plants such as isabgol especially in low input systems.