تاثير كودهاي آلي، بيولوژيك و شيميايي بر عملكرد پروتئين خام، روغن و اسيدهاي چرب سياهدانه (Nigella sativa L.)

Effects of Organic, Chemical and Biological Fertilizers on Crude Protein, Oil Yields and Fatty Acids of Black Seed (Nigella sativa L.)

به منظور بررسی اثرات كودهای آلی، بیولوژیك و شیمیایی بر عملكرد پروتئین خام و روغن بذر سیاهدانه و نیز مقادیر اسیدهای چرب تشكیل دهنده روغن آن، آزمایشی به صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك های كامل تصادفی با سه تكرار و 12 تیمار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. منابع كود (شامل ورمی كمپوست، اوره و شاهد) به عنوان عامل اول و كودهای بیولوژیك شامل نیتروكسین (دارای ازتوباكتر و آزوسپیریلوم)، میكوریزا، بیوسولفور (شامل تیوباسیلوس) + گوگرد و شاهد (عدم كود بیولوژیك)، عامل دوم آزمایش بودند. نتایج نشان داد كه عملكرد پروتئین خام و روغن بذر سیاهدانه در كود ورمی كمپوست به طور معنی دار بیش از كود شیمیایی اوره بود. هم چنین در بین كودهای بیولوژیك، تنها بیوسولفور + گوگرد منجر به افزایش معنی دار عملكرد پروتئین خام و روغن بذر سیاهدانه شد. تجزیه شیمیایی بذور سیاهدانه به‌ترتیب نشان دهنده وجود 9/10 و 5/24 درصد پروتئین خام و روغن بذر بود. از نظر مقادیر اسیدهای چرب تشكیل دهنده ساختار روغن بذر، اسید لینولئیك (18/49 درصد) و اسید اولئیك (77/26 درصد) مهم ترین اسیدهای چرب غیراشباع و اسید پالمیتیك (68/12 درصد) اصلی ترین اسید چرب اشباع در سیاهدانه بودند.

In order to investigate the effects of organic, chemical and biological fertilizers on crude protein and oil yields and fatty acids composition in black seed (Nigella sativa L.), a field experiment was conducted at Agricultural Research Station of Ferdowsi University of Mashhad, Iran, in 2009-2010. The experiment was arranged by using a complete randomized block design based on factorial arrangement with three replications and 12 treatments. The experimental treatments included fertilizer sources (vermi compost, urea fertilizer and control) as first factor and different biological fertilizers (nitroxin (including Azotobacter sp. and Azospirillum sp), mycorrhizae, biosulfur (including Thiobacillus sp.) + sulfur and control (no biofertilizer)) as second factor. Results showed that crude protein and oil yields of black seed in vermi compost were significantly higher than urea fertilizer. In addition, the biological fertilizer had no significant increasing effects on crude protein and oil yields, except biosulfur + sulfur. Chemical analysis of black seeds showed a composition of 10.9% crude protein and 24.5% fat. Linoleic (49.18%) and oleic acids (26.77%) was the major unsaturated while palmitic acid (12.68%) was the main saturated fatty acid.