عصبيت؛ مولفه اي اصلي در ايجاد حس تعلق و مطلوبيت فضاي زيستي از ديدگاه ابن خلدون

Finding the attributes of the Islamic ideal city Social Solidarity (Asabiyah): A key factor affecting the sense of belonging to the living space and creation the favorable city in Ibn Khaldun’s though

ابن خلدون دانشمند مسلمان قرن هشتم هجري در كتاب ارزشمند خويش المقدمه، به مباحثي مهم از جمله بررسي ويژگيهاي شهر، روند شهرنشيني، اخلاق شهروندي، تحليل ارتباط انسان با محيط، صفات شهر مطلوب و مطالب حايز اهميّت ديگري اشاره كرده است كه ميتوان با مطالعه دقيق و تخصّصي از آنها بهره جست. متاسفانه آرا و نظريّههاي منحصربهفرد وي در باب شهرنشيني تا حد زيادي از ديد محققان اين رشته مغفول مانده است. نظريّههاي او براي دستيابي به الگوي شهر اسلامي ميتواند به عنوان يكي از منابع بنيادي در جهت يافتن صفات شهر مطلوب اسلامي قلمداد شود و مورد پژوهش علمي قرار گيرد. اين مقاله به يكي از مولّفههاي مهمِ رشد و توسعه شهر از ديدگاه ابن خلدون پرداخته است. واژه «عصبيّت» براي نخستين بار به عنوان عاملي براي تقويت حس مشاركتهاي اجتماعي مردم در فضاهاي زيستي توسط اين حكيم مسلمان بيان شد. اين مفهوم در بطن خويش معاني گستردهاي را در بر دارد؛ از جمله همبستگي اجتماعي، احساس وحدت، حمايت گروهي، وجدان جمعي و موارد بيشمار ديگر كه ميتواند به عنوان يكي از اساسيترين خصوصيّات شهر مطلوب براي دستيابي به اجتماعي پايدار در نظر گرفته شود. در اين پژوهش كه از نوع بنيادي و كيفي است و از روشهاي تفسيري، اكتشافي و منابع اسنادي بهره برده شده، اهميّت بحث همبستگي اجتماعي (عصبيّت)، معناي دقيق و مصاديق ظهور آن در شهر به عنوان عاملي براي تحرّك، پويايي و رشد اجتماعي و تاثير ويژه آن در رشد و توسعه شهر مورد بررسي قرار گرفته است.

Ibn-Khaldun a Muslim scholar of history was historian, economist, sociologist, mathematician, astronomer, philosopher, urban planner and some other various branches of science. He is recognized as the father of sociology and science of history. Ibn Khaldun fame is based on his unique and significant book: “Muqaddimah” or “introduction” to history. In this book the author successfully identified the facts that contribute to the development and improvement of societies and advancement of human civilization. Lots of theories related to urban environment have been discussed in his book such as: human civilization, rise & fall of civilization, cities and sedentary life, life cycle of cities, urbanization, urban morality, and so on. The term “Asabiyah” or group feeling is Ibn Khaldun’s unique idea in “Muqaddiamh”. Asabiayah is a feeling of belonging, is a willingness to cooperate. It directs the energies towards a same purpose.With the presence of Asabiyah in the context of the society, citizen participation and people engagement will be increased. This paper discusses about the important role of “Asabiyah” in the city and talks about how much the development of cities requires this term. This paper is based on basic research, documentary method and content analysis and talks about Ibn Khaldun’s view on the important role of “Asabiyah” in the city and the significant impact of “Asabiyah” in mobility, dynamism and social development of cities. Steps should be taken to study this Muslim thinker’s great ideas to find out the basic factors for ensuring the development of cities. This paper wishes to pave the way for more research regarding to find the patterns and factors of a real and ideal Islamic city.