كاربرد الگوي فرايند موازي توسعه يافته در طراحي پيام مناسب ارتقاي استفاده ازكمربندايمني در رانندگان تهران

Using Extended Parallel Process Model (EPPM) to improve seat belt wearing among drivers in Tehran, Iran

ايران يكي از كشورهاي پرحادثه از نظر سوانح رانندگي است و استفاده از كمربندايمني موثرترين وسيله در پيشگيري از شدت صدمه و مرگ و مير ناشي از حوادث جاده اي شناخته شده است. با وجود اين بسياري از رانندگان در هنگام رانندگي كمربندايمني خود را نمي بندند. براي ترغيب استفاده از كمربندايمني تهيه پيام هاي مناسب و مبتني بر نظريه‌هاي علمي از اهميت زيادي برخوردار است. هدف از اين مطالعه استفاده از الگوي فرايند موازي توسعه يافته در تهيه برنامه آموزشي موثر جهت ارتقاي استفاده از كمربندايمني در رانندگان تهران است. پژوهش حاضر مطالعه نيمه تجربي بود. جامعه پژوهش گروهي از رانندگان تهراني بودند كه به دليل رانندگي بدون استفاده از كمربندايمني توسط پليس متوقف شدند. انتخاب محل نمونه گيري و رانندگان شركت كننده در مطالعه با روش نمونه گيري تصادفي چند مرحله اي صورت گرفت. طراحي پيام و مداخله آموزشي بعد از تحليل اطلاعات به دست آمده از پيش آزمون انجام گرفت. از ميان 209 راننده شركت كنننده در مطالعه ، 4/80 درصد مرد بودند و ميانگين سن آنها 41 سال با انحراف معيار 3/1 بود. اندازه گيري مقياس تشخيص رفتار مخاطره آميز براساس الگوي فرآيند موازي توسعه يافته قبل از مداخله نشان داد كه رانندگان در موقعيت كلي فرايند كنترل ترس قرار داشتند و به عبارت ديگر در سطح پايين تري از كارآمدي درك شده نسبت به تهديد درك شده قرار داشتند. همچنين نتايج تحليل رگرسيون چندگانه قبل از مداخله نشان داد كه حساسيت درك شده و خود كارآمدي درك شده استفاده از كمربندايمني را پيشگويي مي كند (38/0=R2 و0.05 P < ). پس از مداخله آموزشي شركت كنندگان در فرايند كنترل خطر و در موقعيت اتخاذ رفتار محافظتي قرار گرفتند. همچنين مقايسه خودگزارشي استفاده هميشگي ازكمربندايمني در قبل و بعد از مداخله 24% افزايش نشان داد. يافته هاي اين پژوهش توصيه مي كند كه جهت ارتقاي استفاده از كمربندايمني، به پيامهاي با محتوي كارآمدي بالا تمركز بيشتري شود.

Objective (s): Iran is among countries with high road traffic accidents. The use of safety belts is known as the most effective in preventing severity of injuries and deaths caused by road accidents. However, many drivers do not wear seat belts while driving. To encourage drivers to use seat belts, providing appropriate messages based on scientific theories is very important. The purpose of this study was to use the extended parallel process model (EPPM) in developing an effective educational program to promote safety belt use among drivers in Tehran, Iran. Methods: This was a quasi-experimental study and conducted on drivers who were stopped by police officer because of driving without using seat belts. The site and participants of survey were selected by multistage random sampling. The message and educational intervention was developed after analyzing pre-test results. Results: Among all 209 drivers, 80.4 percent were male and the mean age of participants was 41 (SD =1.3) years. Measuring the Risk Behavior Diagnosis Scale, based on EPPM, the findings showed that drivers were in fear control position indicating that they had a lower level of perceived efficacy comapired to perceived threat. Multiple regression analysis before educational intervention showed that perceived susceptibility and perceived self-efficacy were predictors of self-reporting use of seat belt among drivers (R2=0.38, P < 0.05(. After intervention, participants were moved to danger control position indicationg that they were in a position to adopt protective behavior. Self-reporting seat belt wearing increased about 24% after intervention. Conclusion: The findings suggest that focusing on messages with high efficacy contents; can promote seat belt wearing among drivers.