شباهت‌ها و تفاوت‌هاي هستي‌شناختي و معرفت‌شناختي پيامبر اسلام با ساير انسان‌ها از ديدگاه ملاصدرا

Mulla Sadra on Ontological and Epistemological Differences and Similarities between Prophet Mohammad (PBUH) and other Human

پيامبرشناسي در حكمت متعاليه متمايز از ديگر نظر‌ها و مكاتب است. ملاصدرا اگرچه بسان ساير متفكران پيامبر را از نوع بشر مي‌داند، اما از سوي ديگر، بر پايه حركت جوهري استدلال مي‌كند كه پيامبر از جايگاهي برخوردار مي‌شود كه با انسان‌هاي ديگر قياس‌ناپذير است. در همين زمينه، سوال اصلي نگارنده اين است كه شباهت‌ها و تفاوت‌هاي پيامبر اسلام (ص) با ساير ابناي بشر از جهت هستي‌شناختي و معرفت‌شناختي چگونه قابل تبيين است؟ ملاصدرا با استفاده از اصول فلسفي خود نظير: اصالت وجود، تشكيك وجود، حركت جوهري و اتحاد عاقل و معقول ثابت مي‌كند كه پيامبر از جهت وجودي در قوس نزول صادر اول است و در قوس صعود نيز همه مراتب هستي به او ختم مي‌شود. هرچند او در تعين اوليه با ساير ابناي بشر در طبيعت انساني مشترك است، اما با علم و عمل مراتب تكامل را يكي پس از ديگري طي مي‌كند به طوري كه با صعود به مرحله‌اي، آن مرحله جز ذات او مي‌شود و نهايتاً او در جميع مراتب سه‌گانه عقلي و نفسي و حسي به كمال مي‌رسد و مجمع انوار عقليه و نفسيه و حسيه مي‌شود و از جهت تعين ثاني با ديگر انسان‌ها متخالف الحقيقه مي‌شود؛ البته اين تفاوت آن‌قدر زياد است كه گويي اساساً وجود بر انسان عادي و انسان كامل، كه مصداق اتم آن نبي اسلام (ص) است، به اشتراك لفظ است.

In transcendent theosophy, the science of knowledge of prophet of Islam (PBUH)is different from other schools. Although MullaSadra, just like the other thinkers, considers the prophet of Islam like an ordinary human being, but on the base of substantial motion theory, suggests that he has a unique status. Therefore, the main question of this paper is: how we can explain differences and similarities of the prophet of Islamwith other human beings from epistemological and ontological point of view? Using his philosophical principles such as the Originalityof existence, graduationof the existence,substantial motion and union of knower and Knowledge, MullaSadraproves that from ontological perspective, the prophet of Islam is the initial creation in the curve of descent and also all the degrees of existence leads to him in the curve of ascent. Althoughin the primary determinations, he has the same human nature as other human beings, he traverses the degrees of perfection by knowledge and practice, so that by ascending to each level, that level becomes a part of his essence and eventually he reaches perfection in all triple degrees of reason, soul and sense; and becomes thecentralization of intellectual, spiritual and Sensory lights . In the secondary personal qualities, he is completely different comparing to other human beings. Of course, this difference is so deep as if the similarity between the existence of an ordinary human being and a perfect human being, whose best example is the prophet of Islam (PBUH), is just shareliteral.