بررسي تطبيقي مفهوم زمان در آراي صدرالمتالهين و نظريات نسبيت فيزيك

The Comparative Study of Time in Mulla Sadra’s Perspectiv and Theory of Relativity in Physicse

اين تحقيق بر آن است كه ماهيت زمان را در آراي ملاصدرا و نظريات نسبيتي موجود، در قالب نسبيت خاص و نسبيت عام، مورد مداقه قرار دهد و به نقاط اشتراك و افتراق ميان آن‌ها بپردازد. مسيله زمان همواره از منظر وجود مورد اختلاف ميان فلاسفه و متكلمان متعددي بوده است. چنانچه عده‌اي زمان را امري موهومي دانسته و عده‌اي ديگر راي به وجود زمان داده و به تبع آن خصوصياتي را براي ماهيت زمان در نظر گرفته‌اند. به موازات انديشه‌هاي فلسفي محض، رويكرد مشابهي نسبت به خوانش فلسفي زمان در چارچوب نظريه‌هاي فيزيكي، به‌خصوص فيزيك نسبيتي، به چشم مي‌خورد كه اين مقاله درصدد است، با رويكردي تحليلي، همچون پلي ميان انديشه فلسفي محض و خوانش فلسفي آراي فيزيكي عمل كند و به اشتراكات و نقاط افتراق موجود ميان دو حوزه بپردازد. هر دو رويكرد به جاي ارايه زمان و مكان، به‌منزله موجوداتي مستقل و مطلق، با يكسان درنظرگرفتن مفهوم امتداد و بعد، به وجود ساختاري واحد اذعان دارند كه دربرگيرنده هر دوي فضا و زمان است، اما ديدگاه ملاصدرا درباره ماهيت زمان با آنچه ديدگاه نسبي‌گرايانه برآمده از تفسير فلسفي نسبيت ارايه مي‌دهد مغاير است.

The purpose of this essay is studying of time’s nature in MullaSadra’s perspective and current relativistic theories, includingspecial and general relativity, and proceeding similarities and differences between them. From ontological point of view, the problem of time has been a controversial problem between philosophers and theologians. Some of them consider the time as an illusionary concept and the others as a real existence;and therefore, this later group attributesome properties to the nature of time according to their own viewpoints. In parallel to pure philosophical viewpoints, a similar philosophical interpretation for time that was introduced by physical theories, especially relativistic physics, has been expressed. This essay with an analytical approach tries to be a bridge between pure philosophical viewpoints and philosophical interpretations of physical theories and illustrate the similarities and differences between them.Through considering a same concept for length and dimension, both approaches instead to introducing an independent and absolute concept of space and time, introduced a unit structure which has in itself both space and time. But MullaSadraʹ s view about the nature of time, has differences with what thephilosophical interpretation ofrelativistic theoriesoffers.