مدل‌سازي فرسايش خاك و توليد رسوب با استفاده از روش مورگان- مورگان فيني(M M F) در حوضه آبخيز گزاز چاي خلخال

soil erosion modelling and sediment yield using MMFMethod on Gazazchay Khalkhal basin

برآورد ميزان تلفات خاك جهت ارزيابي خطر فرسايش آبي خاك در حوضه‌هاي آبخيز بسيار مهم مي‌باشد. امروزه پتانسيل قابل‌توجهي براي استفاده از تكنولوژي GIS به‌عنوان يك ابزار كمكي در اجراي دقيق مدل‌هاي فرسايش خاك و ارزيابي خطر فرسايش وجود دارد. هدف اصلي پژوهش حاضر مدل‌سازي فرسايش خاك با استفاده از روش مورگان و مورگان فيني (MMF) در محيط ILWIS3.3 در حوضه آبخيز گزازچاي خلخال و برآورد ميزان تلفات خاك براي كل حوضه آبخيز و نيز به تفكيك كاربري‌هاي اراضي، واحدهاي خاك و زير حوضه‌ها و تيپ‌هاي پوشش گياهي و مقايسه آن‌ها با همديگر مي‌باشد. تخمين تلفات خاك سالانه با مقايسه نقشه‌هاي مربوط به نرخ جدايش ذرات خاك و ظرفيت انتقال با در نظر گرفتن عدد حداقل از ميان اين دو محاسبه گرديده است. نتايج بيانگر اين است كه متوسط سالانه فرسايش خاك حوزه برحسب تن در هكتار برابر82/0 بوده كه در اين ميان كاربري اراضي زراعت ديم با مقدار 82/0 و نيز واحد خاك 1-3-3 با مقدار 31/1 تن در هكتار و زير حوضه G4-2 با مقدار 94/1 تن در هكتار و تيپ پوشش گياهي AsonI با 97/0 تن در هكتار داراي بيشترين ميزان تلفات خاك نسبت به ساير واحدها مي‌باشند. متوسط ظرفيت انتقال رواناب(G) با مقدار 00002/0نسبت به متوسط جدايش ذرات خاك(F) با مقدار76/2 تن بر هكتار در اكثر مناطق حوضه داراي كم‌ترين عدد بوده و عامل محدودكننده فرسايش خاك در منطقه مي‌باشد.

This study soil erosion modeling using Morgan and Morgan Fini (MMF) in the basin Gzazchay in the ILWIS3.3 software and estimation of soil loss for the entire basin, as well as the separation of land uses, soil and sub-basins and types of vegetation, and compare them with each other is. Estimated annual soil loss by comparing maps of soil particle separation rate and transmission capacity between the two is calculated by taking the minimum number of urinary. Land degradation by erosion is one of the major problems of agriculture in Gazazchay basin. The results indicate that the annual mean soil erosion in the area of 0.82 per hectare per year , Which in this land dryland soil units 1-3-3 with the 0/82 and soil unit 1-3-3 equivalent 1.31tons per hectare, and the value G4-2 basin with the amount 1.94 and type of vegetation AsonI with 0.97 tons per hectare highest soil losses are compared to other units. Average runoff transmission capacity (G) with the amount of 0.00002 compared to the average separation of soil particles (F) with the 2.76 tons per hectare in most parts of the area with the lowest number and the limiting factor is soil erosion in the region.