بررسي ويژگي ها و ابعاد فطرت از نگاه قرآن

The Characteristics and Dimensions of Fitrah(Nature) from a Qur’anic Viewpoint

ازآنجاكه فطرت از مباني مهم انسان شناختي در دانش تعليم و تربيت است، اين پرسش مطرح است كه اين مفهوم از نگاه قرآن به چه معناست و چه ابعاد و ويژگي هايي دارد؟ آيات مرتبط با فطرت را مي توان در چهارده گروه دسته بندي نمود. پس از بررسي اين آيات به روش تحليلي ـ استنباطي مي توان نكات ذيل را در سه بخش ارايه نمود. اول، نكات عمومي درباره فطرت: فطرت ذاتي و خدادادي است و نه اكتسابي كه در همه افراد بشر همسان مي باشد. فطرت اگرچه تغييرناپذير است و از بين نمي رود، اما ممكن است ضعيف و فراموش گردد. گرايش ها و بينش هاي فطري نيازمند يادآوري هستند. عواملي نظير تزكيه نفس باعث رشد داشته هاي فطري انسان مي گردد. دوم، نكات درباره بعد شناختي فطرت: علاوه بر «خودشناسي فطري» انسان، بخشي از شناخت هاي فطري انسان مربوط به ربوبيت الهي و صفات وحدانيت، الوهيت، خالقيت و رازقيت الهي مي باشد كه از آن به عنوان «خداشناسي فطري» ياد مي شود. سوم، نكاتي در بعد گرايشي و انگيزشي انسان است: انسان داراي گرايش هاي فطري «خداپرستي فطري»، «كمال طلبي»، «فضيلت گرايي»، «ميل به جاودانگي» و «حق گرايي» است. خداوند و دين او محبوب فطري انسان، و كفر، فسق، سركشي و گناه، منفور فطري انسان است.

Concerning nature which is one of the main anthropological principles in education, this question is raised: What, according to the Qur’an does this concept mean and what are its dimensions and characteristics? The verses related with nature can be classified into fourteen groups. After investigating these verses through an analytical- deductive method, the following points can be dealt with in three sections. The first contains a general account about nature: it is intrinsic and God-given, not acquisitive. It is unchangeable and constant but it can become weak and forgotten. Natural tendencies and insights demand recollection. The second is about the cognitive aspect of nature, and shows that, in addition to man’s natural self-knowledge, some of man’s natural knowledge is related to Divine Lordship, monotheistic attributes, God’s divinity, God as Creator and God’s as a provider which is known as natural theology. The third is about the dispositional and motivational dimension, and shows that man has natural tendencies, such as; “natural worship of God”, ‘’perfection-seeking’’, ‘’virtue-orientation’’, ‘’inclination for immortality’’ and truth-seeking. Man by nature loves God and his religion and by nature dislikes impiety, debauchery, rebellion and sin.