تعيين‌كننده‌هاي روانشناختي مصرف غذاهاي سريع در دانش‌آموزان دبيرستان‌هاي پسرانه شهر خوي: كاربرد نظريه‌ي رفتار برنامه‌ريزي شده

Psychological determinants of fast-food consumption among male students of Khoy city high schools: an application of the theory of planned behavior

چكيده سابقه و هدف: مصرف غذاهاي پركالري و چرب و عدم تعادل بين انرژي دريافتي و مصرفي، احتمال ابتلاي افراد به چاقي و بيماري‌هاي مزمن به ويژه بيماري‌هاي قلبي و عروقي را افزايش مي‌دهد. هدف از اين مطالعه، بررسي تعيين‌كننده‌هاي مصرف غذاهاي سريع با استفاده از نظريه‌ي رفتار برنامه‌ريزي در دانش‌آموزان دبيرستاني شهر خوي بود. مواد و روش‌ها: مطالعه‌ي حاضر از نوع توصيفي- مقطعي بود كه در بين 160 نفر دانش آموز دبيرستاني انجام گرديد. نمونه‌گيري به روش تصادفي چند مرحله‌اي بود. براي جمع‌آوري اطلاعات از پرسشنامه‌ي "رفتار برنامه‌ريزي شده" با روايي و پايايي معتبر استفاده شد. اين پرسشنامه شامل سه بخش الف) متغيرهاي دموگرافيكي، ب) سوالات مرتبط با سازه‌هاي نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده و ج) سوالات رفتار بود. داده‌هاي جمع‌آوري شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 و آزمون‌هاي t-test، ANOVA و آزمون همبستگي Pearson و براي پيش‌بيني‌كننده‌هاي رفتار از Linear regression در سطح معني‌داري 05/0P < مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: يافته‌هاي اين مطالعه نشان داد 1/98 درصد از دانش‌آموزان، غذاي سريع مصرف مي‌كردند كه از ميان آنها، 8/23 درصد هفته‌اي يك‌بار و 6/10 درصد 2 تا 3 بار در هفته غذاي سريع استفاده مي‌كردند. همچنين نتايج پژوهش نشان داد قصد رفتاري و اعتقادات رفتاري، قادر به پيش‌بيني 54 درصد تغييرات رفتار مصرف غذاهاي سريع در دانش‌آموزان است. از بين سازه‌هاي نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده، ارزشيابي پيامدهاي رفتاري، مهم‌ترين پيش‌بيني‌كننده‌ي قصد رفتاري بود كه توانسته بود به همراه وضعيت اقتصادي، 45 درصد تغييرات قصد رفتاري را پيش‌بيني كنند. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه حاكي از بالا بودن مصرف غذاهاي سريع در دانش‌آموزان دبيرستاني شهر خوي بود. در طراحي مداخلات آموزش تغذيه براي كاهش مصرف غذاهاي سريع، بهتر است بر متغير قصد رفتاري و اعتقادات رفتاري بيشتر توجه كرد.

Abstract: Background and Aim: Calorie and fatty food consumption, and an imbalance between energy intake and expenditure, increases the risk of obesity and chronic diseases, particularly cardiovascular disease. The aim of this study was to investigate psychological determinants of consumption of fast foods using the theory of planned behavior in high school students in the city of Khoy. Materials and Methods: Cross-sectional study was conducted among 160 high school students. Sampling was multistage random sampling. For the collection information were used from the reliability and validity of the questionnaire "Planned Behavior" that consists of three parts: a) demographics, b) questions related to the constructions of the theory of planned behavior and c) behavior questions. The collected data was analyzed using SPSS version 22 and t-test, ANOVA and Pearsonʹs Correlation Coefficient and linear regression to predict the behavior in a significant level of p < 0.05. Results: The results of this study showed that fast food consumption among students was 98.1 percent, which among them 23.8 percent once a week and 10.6 percent 2-3 times a week used fast foods. Also, results showed that behavioral intention and beliefs of behavioral are able to predict 54% of variations behavior of fast foods consumption. Between the structures of the theory of planned behavior the most important predictor of behavioral intention, evaluation of behavioral outcomes was that together with economic situation were able to predict 45% of behavioral intention. Conclusion: This study showed a high consumption of fast foods in school children of Khoy. In designing nutrition education interventions aiming at decreasing fast food consumption in this group, it is better to put more emphasis on strategies to promote behavioral intention and beliefs of behavioral students.