بررسي رفتارهاي پيشگيري كننده از پوكي استخوان در زنان شهر فسا: كاربردي از مدل اعتقاد بهداشتي و تيوري شناختي اجتماعي

Survey of osteoporosis preventive behaviors among women in Fasa: The Application of the Health Belief Model and Social Cognitive Theory

زمينه: بررسي عوامل موثر بر اتخاذ رفتارهاي پيشگيري كننده از پوكي استخوان در زنان با استفاده از الگوهايي كه عوامل موثر بر رفتار را شناسايي و تقويت مي‌كنند ضروري مي‌باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسي رفتارهاي پيشگيري كننده از پوكي استخوان در زنان شهر فسا با استفاده از مدل اعتقاد بهداشتي و تيوري شناختي اجتماعي انجام شد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه توصيفي تحليلي از نوع مقطعي 401 نفر از زنان 30 تا 50 سال تحت پوشش مراكز بهداشتي درماني شهر فسا انتخاب شدند. مقياس مربوط به سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي (حساسيت، شدت، تهديد، منافع، موانع و خودكارامدي درك شده و راهنماهاي عمل) و سازه‌هاي خودتنظيمي و حمايت اجتماعي از تيوري شناختي اجتماعي و همچنين پرسشنامه وضعيت عملكرد تغذيه‌اي و پياده‌روي جهت پيشگيري از پوكي استخوان در زنان سنجيده شد. در نهايت اطلاعات با استفاده از نرم‌افزارSPSS ويرايش 16 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميانگين سني زنان مورد مطالعه 2/6±9/40 سال بود. متغيرهاي حساسيت درك شده، انگيزش، حمايت اجتماعي و خودتنظيمي براي رفتار پياده‌روي و متغيرهاي حساسيت درك شده و خودتنظيمي براي رفتار تغذيه‌اي پيشگويي كننده بود. بين عملكرد پياده‌روي و حساسيت درك شده (252/0=B و007/0=p)، انگيزش (235/0=B و 009/0=p)، حمايت اجتماعي (078/0=B و030/0=p) و خودتنظيمي (105/0=B و007/0=p) ارتباط معني‌داري وجود داشت. در اين بررسي بين عملكرد تغذيه‌اي و حساسيت درك شده (10/0=B و020/0=p)، و خودتنظيمي (131/0=B و050/0=p) ارتباط معني‌داري وجود داشت. متغيرهاي مورد بررسي 1/29 درصد از واريانس رفتار پياده‌روي و 2/20 درصد از واريانس رفتار تغذيه‌اي پيشگيري از پوكي استخوان را بيان نمودند. نتيجه‌گيري: مطالعه حاضرنشان داد كه هرچه ميزان حساسيت درك شده، انگيزش، خودتنظيمي افراد و همچنين حمايت اجتماعي از آنان بيشتر باشد، رفتارهاي پيشگيري كننده بهتري از پوكي استخوان خواهند داشت. الگوي اعتقاد بهداشتي و تيوري شناختي اجتماعي مي‌تواند به عنوان چارچوبي جهت طراحي و اجراي مداخلات آموزشي جهت پيشگيري از پوكي استخوان در زنان استفاده شود و به ارتقا وحفظ سلامت آنان كمك نمايد.

Background: Investigating factors affecting the adoption of preventive behaviors in women with osteoporosis using patterns that identify the effective factors which influence and reinforce on behavior is necessary. This study aims to evaluate the preventive behaviors of osteoporosis in women in Fasa using the health belief model and social cognitive theory. Materials and Methods: In this Descriptive- Analytical ,cross-sectional study, 401 women 30 to 50 years covered by health centers in Fasa were chosen. Scale factors for health belief model structures (perceived susceptibility, severity, threat, benefits, barriers and self-efficacy, practice guidelines) and the structure of self-regulation, social protection of social cognitive theory, and questionnaire of functional feeding and walking were determined to prevent osteoporosis in women. The data were analyzed using SPSS 16 software. Results: The average age of women was 40/9± 6/2 years. The variables of perceived susceptibility, motivation, social support and self-regulation for walking behavior and variables of perceived sensitivity and self-regulation for feeding behavior were predicted. There was a significant association between walking performance and perceived susceptibility (B=0.252 ,p=0/007), motivation (B=0.235 ,p=0.009), social support (B=0.078 ,p=0.030) and Self-regulation (B=0.105 ,p=0.007). In this study, there was a significant association between nutritional performance and perceived susceptibility (B=0.10,p=0.02), self-regulation (r=0.069 ,p=0.050). The variables under study expressed 29/1% of the variance in walking behavior and 20/2% of the variance in feeding behavior in osteoporosis prevention. Conclusion: The study indicated that perceived susceptibility, motivation, self-regulation and social support, otherwise more people might have osteoporosis preventive behaviors better .Health Belief Model and Social Cognitive Theory can be used as a framework for designing and implementing educational interventions for the prevention of osteoporosis in women and can help to improve and maintain their health.