مقايسه شاخص هاي مختلف تكامل خاك در برش طولي كرمان- بافت

Comparsion of different soil development indices along Kerman-Baft transect

سابقه و هدف : پژوهشگران علوم خاك، به منظور سازمان دهي داده هاي خاك، معادله ها و شاخص هاي رياضي مختلفي را ابداع نموده اند تا بتوانند درجه تكامل خاك را به صورت يك مقدار عددي بيان كنند. در طول تغيير و تحول خاك ، ويژگي هاي خاك نسبت به ماده مادري تغيير پيدا مي كند كه تغييرات برخي از آن ها را مي توان در قالب روابط رياضي به عنوان شاخص هايي از تكامل خاك استفاده كرد . در اين راستا، خصوصيات ريخت شناسي خاك و داده هاي آزمايشگاهي، مد نظر برخي از پژوهشگران قرار گرفته اند. همچنين توجه به ميكرومرفولوژي خاك به عنوان روشي كه مي تواند شواه د مرتبط با توالي رويدادهاي خاك ساز و فرايندهايي كه از داده هاي آزمايشگاهي و صحرايي قابل تشخيص نيستند را در اختيار قرار دهد، شاخص هاي تكاملي ديگري را فراهم نمود. به علاوه، مقدار و توزيع شكل هاي قابل استخراج آهن در خاك رخ، بيانگر مرحله و درجه تكامل خاك مي باشند . هدف اصلي اين پژوهش، مقايسه شاخص هاي مختلف تكامل خاك (شامل اشكال و نسبت هاي آهن، پذيرفتاري مغناطيسي، شاخص هاي رنگ و شاخص هاردن اصلاح شده) در رابطه با خاك هاي مختلف موجود در برش طولي كرمان- بافت بود. مواد و روش ها: به منظور انجام مطالعات صحرايي، تعداد هشت خاك رخ در واحدهاي ژيومرفيك مختلف يك رديف پستي و بلندي سنگي اقليمي از كرمان تا بافت ، حفر و تشريح شد . سپس از همه افق هاي پيدايشي هر خاك رخ، نمونه خاك تهيه و براي انجام آزمايش هاي فيزيكي و شيميايي لازم و نيز مطالعات پذيرفتاري مغنا طيسي به آزمايشگاه منتقل به وسيله دستگاه ،(?lfbulk) و پايين (?hfbulk) گرديدند. پذيرفتاري مغناطيسي نمونه هاي آماده شده در دو فركانس بالا مغناطيس سنج موجود در آزمايشگاه خاك شناسي دانشگاه صنعتي اصفهان مدل بارتينگتن قرايت گرديد . در نهايت، محاسبه شد . به علاوه، از تعدادي از افق ها به منظور مطالعات (%? fd ) درصد پذيرفتاري مغناطيسي وابسته به فركانس مقاطع نازك ،HP ميكرومورفولوژي خاك، نمونه دست نخورده گرفته شد كه با استفاده از ميكروسكوپ پلاريزان مدل آماده شده براي مطالعات ميكرومورفولوژي خاك، براساس راهنماي استوپس، مورد مطالعه و تفسير قرار گرفتند. يافته ها: با توجه به اين كه در برش طولي مورد مطالعه، از سمت كرمان به طرف بافت، با افزايش ارتفاع از سطح دريا، اقليم مرطوب تر مي شود و به تبع آن ، شدت فرايندهاي خاك ساز افزايش مي يابد؛ اشكال و نسبت هاي آهن بدون در نظر گر فتن شرايط موضعي، اين روند تكام لي را به خوبي نشان دادند . با توجه به تاثير سنگ شناسي مواد مادري بر مقدار پذيرفتاري مغناطيسي مينروژنيك خاك ها، اين ويژگي ارتباط معني داري با شاخص هاي تكامل خاك نشان نداد . رابطه همبستگي بين سه شاخص رنگ هارست، تورنت و الكساندر با انواع اشكال آهن، نشان داد كه شاخص هارست براي منطقه مورد مطالعه، بهتر از دو شاخص ديگر عمل نموده است . به علاوه، شاخص هاردن اصلاح شده به دليل يكسان نبودن ماده مادري خاك رخ ها، با روند تكاملي خاك در منطقه مطابقت نداشت. نتيجه گيري: با توجه به ارتباط بين تكامل و سن خاك با شكل هاي مختلف آهن، افزايش اكسيدهاي آهن متبلور از خاك رخ 1 (اقليم خشك تر) به سمت خاك رخ 8 (اقليم مرطوب تر)، نشان دهنده تكامل بيش تر خاك ها بود.

Background and Objectives: Soil scientists have developed different mathematical equations and indices to be able to quantify soil development and to organize soil data. Soil properties will change during the soil development, which some changes can be made in the form of mathematical relationships as soil development indices. In this regard, soil morphological characteristics and laboratory data; have been considered by some researchers. Besides, attention to soil micromorphology as a method which can be associated with evidence relating to the sequence of pedogenic events and the processes which are not detectable by laboratory and field data, provided other developmental indices. The amount and distribution of extractable forms of iron in the soil profile are also indicated the stage and degree of soil development. The main objective of the present research was the comparison of different soil development indices (including forms and ratios of iron, magnetic susceptibility, color indices and modified Harden Index) related to different soils located on Kerman-Baft transect. Materials and Methods: Eight pedons on different geomorphic surfaces were selected during field studies. All genetic horizons of selected pedons were sampled and were transported to the laboratory for physical and chemical tests as well as magnetic susceptibility studies. The magnetic susceptibility of prepared samples in both high (?hfbulk) and low (?lfbulk) frequencies was measured by a Bartington magnetometer in soil science laboratory of Isfahan University of Technology. Finally, the percentage of frequency-dependent magnetic susceptibility (%? fd ) was measured. In addition, undisturbed samples were taken from a number of horizons for soil micromorphological studies. The thin sections prepared for soil micromorphological studies were studied and interpreted based on Stoops guidline (2003) using a HP polarizing microscope. Results: Moving from Kerman toward Baft in the studied transect, due to increasing trend of elevation, more humidity was observed. That is why, pedogenic processes were also increased and iron forms and ratios showed this development trend regardless of local conditions. Due to effect of parent material lithology on soil minerogenic magnetic susceptibility, no significant relationship between this property and soil development indices was found. Correlation of various forms of Iron with three color indices of Harst, Torent and Alexunder showed that Harst Index was better than the other two indices for the study area. Moreover, since the parent materials of different pedons were not the same, the modified Harden Index was not adopted with soil development trend. Conclusion: Regarding the relationship between evolution and the age of the soil with various forms of iron, increasing the crystalline iron oxides from soil profile number 1 (dry climate) to soil profile number 8 (moist climate), represents a further evolution of soils.