تقابل‌هاي دوگانه و كاركرد آنها در متن با تاكيد بر تقابل نور و ظلمت در آثار فارسي شيخ اشراق

Bilateral contrasts and their functions in text; by focusing on contrast ofLight and Darkness in Farsi works of Sheikh e Ishraq

تقابل‌هاي دوگانه، اصطلاح كليدي در نظام زبان‌شناسي سوسور، ساخت گرايي، شالوده شكني و مكتب باختين است كه در فهم معنا و نظام تفكر انسان، نقش بنياديني ايفا مي‌كند. همگي اين مكتب‌ها در پذيرش تقابل‌ها به عنوان عامل اساسي شكل دهنده در نظام‌هاي گوناگون زندگي بشري رويكرد مشابهي دارند؛ ليكن در تفسير نحوه تعامل دو جانب يك تقابل، ديدگاه‌هاي متفاوتي دارند. صرف نظر از پيامدهاي چگونگي تفسير تقابل‌هاي دوگانه در زمينه‌هاي گوناگون فلسفي، اجتماعي، فرهنگي، تاريخي و...، آنچه مهم مي‌نمايد، تفاوت در نگرش و خوانش متن ادبي است كه هر يك از آن مكتب‌ها و نظريه‌ها بر اساس تفسير خود از تقابل‌ها، به دست مي‌دهند. اين نوشتار مي‌كوشد مفهوم و چگونگي تفسير تقابل‌ها در ساخت‌گرايي، شالوده شكني و مكتب باختين را بكاود؛ آنگاه براي نشان دادن چگونگي عملكرد و تفسير تقابل‌ها، تقابل نور و ظلمت در آثار سهروردي، شيخ اشراق، بررسي شده است. نتايج بررسي نشان مي‌دهد كه نگرش آفريننده متن ادبي و خوانش متن بر اساس آراي اين نظريه‌ها به تقابل‌هاي دوگانه، به بازتوليد متن‌هاي متفاوت مي‌انجامد كه بر اساس رويكرد تك آوايانه يا چندمنظري نويسنده، متن اثر وجوه متفاوتي به خود مي‌گيرد. همچنان كه در مصنفات شيخ، تقابل‌ها به مانند فرجامي كه ساختارگرايي به تقابل‌ها مي‌دهد، كيفيت برتريجويانه يا وحدت‌بخش دارند(1).

Bilateral contrasts is a key term in Ferdinand de Saussure linguistics, constructuralism, deconstructuralism and Bakhtin school which plays a pivotal role in understanding the meaning and human thinking system. All these schools have a same approach in accepting contrasts as a pivotal forming factor in different human life systems; however, they have different interpretations in the kind of encountering of both sides of a contrast. Regardless of the consequences of interpreting bilateral contrasts in different philosophical, social, cultural and historical fields, what is important is the difference in attitude and reading of literary text every one of which result in a different interpretation. This article analyzes the concept of interpreting contrasts in constructuralism, deconstructuralism and Bakhtin school; then proves the contrast of interpretations by concentrating on contrast of light and darkness in Suhrawardiʹs works; The results show that the attitude of creator of the literary text and text reading, based on these theories, result in bilateral contrasts and result in reproducing different texts which get different voices based on mono-vocal or multi-attitudinal approach of author. It is the same as Sheikh e Ishraq works, contrasts as the end that constructuralism gives to contrasts, they have besting or unifying quality.