بررسي ارتباط عوامل موثر خاكي و غيرخاكي در ايجاد فرسايش خندقي خطي در حوزه آبخيز آق امام(2)

Investigation of the Role of Soil and Non-Soil Parameters in Development of Linear Gully Erosion in Agh Emam Watershed(2)

حوزه آبخيز آق امام(2) با وسعت 2595 هكتار از جمله حوزه هاي آبخيزي از استان گلستان مي باشد كه از نظر فرسايش خاك و به ويژه فرسايش خندقي داراي مشكلات و معضلات قابل توجهي است. به منظور انجام اين تحقيق در ابتدا تمامي خندق هاي خطي موجود در منطقه (به تعداد 11 خندق) مورد شناسايي قرار گرفتند. سپس با اخذ نمونه هاي خاك (به تعداد 11نمونه) از مناطق داخل خندق ها و مناطق حوزه آبخيز بالا دست آن ها در دو عمق سطحي(0 تا 25 سانتي متري) و زير سطحي (عمق 25 تا 50 سانتي متري)، ويژگي هاي فيزيكي (درصد شن- درصدرس- درصد سيلت- درصد رطوبت اشباع و خصوصيات شيميايي (هدايت الكتريكي- كربن آلي- آهك- ظرفيت تبادل كاتيوني- نسبت جذب سديم- درصد سديم تبادلي) خاك مورد بررسي قرار گرفتند. هم چنين عوامل غيرخاكي موثر در ايجاد خندق هاي خطي شامل طبقات شيب- طبقات ارتفاعي- نوع كاربري اراضي و ليتولوژي ارزيابي شدند. نتايج آزمون مقايسه ميانگين نمونه هاي خاك به روشt- student نشان داد كه از بين خصوصيات خاك، درصد رس (سطحي و زير سطحي)، درصد سيلت (سطحي)، درصد رطوبت اشباع (زير سطحي)، شوري (زير سطحي)، كربن آلي (سطحي و زير سطحي) و آهك سطحي و زير سطحي (در سطح معني دار يك درصد) و همچنين از بين فاكتورهاي غيرخاكي? ليتولوژي سازند لسي (در سطح معني داري پنج درصد) در ايجاد فرسايش خندق خطي در منطقه مورد مطالعه نقش موثري دارند.

Agh Emam(2) Watershed is one of the watersheds in the Golestan Province with an area of 2595 hectares and has considerable problems with soil erosion, particularly gully erosion. In order to carry out this study, at first, the total number of linear gullies in the study area (eleven gullies) was determined. Then, different physical soil properties (sand, clay, silt, and moisture saturation percentage) and chemical soil properties (electrical conductivity, bio- carbon, lime, cation exchange capacity, sodium adsorption ratio, and exchangeable sodium percentage) were investigated by soil sampling (eleven samples) inside the gullies and in the watershed upstream of the gullies at two depths (0-20 centimeters and 20-50 cm). Non- soil effective factors in development of linear gullies including slope classes, altitude classes, land use, and lithology were also evaluated. The results showed that, among soil characteristics, clay percentage (surface), silt percentage (surface), saturated moisture percentage (sub- surface), electrical conductivity (sub- surface), bio- carbon (surface and subsurface), lime (surface and sub- surface) and also lithology from non- soil factors had significant role in development of linear gully erosion in the study area.