ارزيابي و برآورد بارهاي غير نقطه‌اي نيتروژن و فسفر با استفاده از مدل SWAT (مطالعه موردي: حوضه آبريز سد ايلام)

Assessment and analysis of non-point source nitrogen and phosphorus loads(Case Study: Ilam Reservoir watershed)

تخمين بار آلودگي مواد مغذي تخليه‌شده از حوضه آبريز به مخزن يك سد يكي از مسايل مهم در مديريت تغذيه گرايي مخزن مي‌باشد. در اين راستا تدوين مدل شبيه‌سازي حوضه آبريز با در نظر گرفتن خصوصيات حوضه نظير شيب، جنس خاك، كاربري اراضي و توجه به متغيرهاي هواشناسي ابزار موثري در تخمين بار آلودگي ورودي به مخزن سد در زمان‌هاي مختلف محسوب مي‌شود. بدين منظور با توجه به مطالعات صورت گرفته در زمينه منابع آلاينده موجود در سه زيرحوضه اصلي حوضه آبريز سد ايلام، سه نوع از منابع آلاينده كه بيشترين نقش را در آلودگي حوضه و مخزن سد ازنظر مواد مغذي ايفا مي‌كنند توسط مدل ” ابزار ارزيابي آب‌وخاك“ (SWAT) شبيه‌سازي گرديد و بار مواد مغذي در نقطه ورودي به مخزن برآورد شد. اين منابع آلاينده شامل آلودگي ناشي از مصرف كود شيميايي مورداستفاده كشاورزان، آلودگي مربوط به فعاليت‌هاي دامداري و مرغداري و آلودگي ناشي از دام‌هاي سنتي در حوضه مي‌باشد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي‌دهد كه مدل SWAT در شبيه‌سازي مواد مغذي در اين حوضه آبريز عملكرد رضايت بخشي داشته است. مقايسه بار آلودگي سه زير حوضه نشان مي‌دهد كه زيرحوضه گل‌گل بيشترين مقدار بار نيتروژن (2/136تن در سال) و فسفر (8/19 تن در سال) را دارد. همچنين بيشترين سهم را در بين منابع آلاينده براي توليد نيتروژن، كود حيواني و براي توليد فسفر، كود شيميايي دارا مي‌باشد.

An estimate of nutrient pollution load from the watershed of the reservoir is one of the important issues in the management of eutrophication. Additionally, with considering such attributes of the watershed as slope, the kind of soil, land use and Meteorological variables, the SWAT which is one the efficient model in water and soil modeling is used to evaluation of pollution load entering the Reservoir of Ilam dam because of diverse contamination resources such as chemical fertilizer and Livestock and poultry operations. The results of this study indicate that the SWAT model to simulate the nutrients in the watershed have a satisfactory performance. Based on obtained result, the highest pollution load of nitrogen (136.2 ton per year) and phosphor (19.8 ton per year) are occurred in Gol Gol Sub basin.