اثر دو دوره زهكشي ميان فصل بر پارامترهاي رشد دو رقم برنج

Effect of Two Periods of Mid-Season Drainage on Growth Parameters of Two Rice Varieties

يكي ازروش هاي بهبود بهره وري آب آبياري در كشت برنج (Oryza sativa L.)، استفاده از روش آبياري متناوب مي باشد. در اين تحقيق، اثر اين نوع آبياري در تلفيق با دو بار زهكشي ميان فصل بر شاخص هاي رشد دو رقم برنج در شاليزارهاي مجهز به زهكشي زيرزميني به صورت آزمايش كرت خرد شده در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در فصل زراعي 1393 بررسي شد. عامل اصلي شامل سيستم هاي زهكشي موجود در مزرعه متشكل از سه سيستم زهكشي زيرزميني معمولي با عمق 9/0 متر بافاصله 30 متر (D0.9L30)، عمق 65/0 متر بافاصله 15 متر(D0.65L15) و عمق 65/0 متر بافاصله 30 متر(D0.65L30)، يك سيستم زهكشي زيرزميني دو عمقي با چهار خط زهكش به فاصله 15 متر با اعماق 65/0 متر و 9/0 متر به صورت يك‌درميان (Bilevel) و يك تيمار زهكش سطحي به عنوان تيمار شاهد مي‌باشند. عامل فرعي شامل ارقام برنج طارم ديلماني و هاشمي بود كه در اراضي مورد مطالعه كشت شد. زهكشي ميان فصل در دو دوره 10 روزه (25 تا 34 روز پس از نشاكاري) و پنج روزه (43 تا 47 روز پس از نشاكاري) اعمال شد. در طول فصل رشد، براي تعيين شاخص سطح برگ (LAI)، وزن خشك كل اندام هوايي (TDW)، سرعت رشد گياه (CGR)، سرعت نسبي رشد(RGR)، نسبت سطح برگ (LAR) و سرعت جذب خالص (NAR)، نمونه‌برداري‌هاي لازم انجام شد. اعمال اين نوع مديريت آب از طريق سيستم هاي زهكشي زيرزميني، سبب افزايش غالب شاخص هاي مورد بررسي براي رقم هاشمي شد به طوري كه اختلاف معني داري بين مقادير CGR، NAR و RGR در تيمارهاي D0.9L30 و شاهد وجود داشت. حداكثر وزن خشك ارقام هاشمي و ديلماني به-ترتيب برابر 8/858 و 6/1006 گرم بر متر مربع بود كه در تيمار D0.65L15 رخ داد و حداكثر شاخص سطح برگ اين ارقام به ترتيب برابر 87/4 و 43/5 بود كه در تيمارهاي دو عمقي و شاهد مشاهده شد، هرچند اختلاف معني داري بين تيمارهاي مختلف در هر رقم مشاهده نشد. براساس نتايج، در صورت رعايت زمان مناسب زهكشي، اعمال دو دوره زهكشي ميان فصل از طريق زهكشي زيرزميني، نقش موثري در بهبود شاخص هاي رشد برنج خواهد داشت.

Intermittent irrigation is a method to increase water productivity of rice (Oryza sativa L.). In this study, the effects of this type of irrigation combined with two periods of midseason drainage on growth parameters of two rice cultivars were investigated in subsurface drained paddy fields. The experiment was laid out as split plot in a randomized complete block design with three replications during 2014 growing season. The main factor consisted of drainage systems in the study field including three conventional subsurface drainage systems with drain depths and spacing of, respectively, 0.9 m and 30 m (D0.9L30), 0.65 m and 30 m (D0.65L30), and 0.65 m and 15 m (D0.65L15). In addition, a bi-level subsurface drainage system with drain spacing of 15 m and drain depths of 0.65 and 0.9 m as alternate depths (bilevel), and a treatment without subsurface drainage (control) were included in the study. Sub-factors including rice cultivars Hashemi and Daylamani Tarom were planted in the study area. Midseason drainage was conducted in two periods of 10- day (25 to 34 days after transplanting) and 5-day (43 to 47 days after transplanting). During the growing season, sampling was done to determine leaf area index (LAI), total shoot dry weight (TDW), crop growth rate (CGR), relative growth rate (RGR), leaf area ratio (LAR) and net assimilation rate (NAR). Conducting such water management through subsurface drainage systems increased most of the studied parameters of Hashemi cultivar so that significant differences were found between CGR, NAR, and RGR of D0.9L30 and the control treatment. Maximum dry weights of Hashemei and Daylamani cultivars were 858.8 and 1006.6 g m-2 related to D0.65L15 treatment and maximum leaf area indexes of these cultivars were 4.87 and 5.43 related to bilevel and control treatments, respectively. However, there were not significant differences among different treatments for each cultivar. Based on the results, two periods of midseason drainage through subsurface drainage would improve rice growth characteristics if proper drainage time is selected.