بررسي استعاره در ديوان ناصرخسرو

Application of metaphor as a stylistic feature of Naser Khosrow’s poetry

هدف از نگارش اين مقاله بررسي مواد استعاره، ساختار استعاره، ويژگي و شگردهاي استعاره سازي به عنوان مهمترين عنصر خيال در ديوان ناصرخسرو است. اعضاي بدن انسان، طبقه هاي مختلف مردم، طبيعت، دنيا و آسمان مهمترين عناصري هستند كه ناصرخسرو به عنوان مواد استعاره در ديوان خود از آنها بهره برده است. ناصرخسرو بيشتر براي توضيح و تبيين انديشه هاي مختلف خود به عناصرخيال از جمله استعاره توجه داشته و براي اين منظور نيز از استعاره مصرحه مطلقه كه فهم آن آسانتر است، بيش از ديگر انواع استعاره استفاده كرده است. ناصرخسرو براي استعاره سازي معمولاً نخست تشبيهي مي آورد و در بيت-هاي بعد با حذف مشبه يا مشبه به آن تشبيه را به استعاره تبديل مي كند؛ شيوه ديگر، اين است كه ابتدا در بيتي درباره موضوعي، شخصي، شي يا گروهي مطلبي مي گويد و سپس در بيت بعد، استعاره اي در رابطه با آن موضوع مي آورد؛ از استعاره-هايي كه در ديوان ناصرخسرو آمده است، استعاره هايي است كه در چيستان به كار رفته اند و با توصيفاتي كه ناصرخسرو در مورد آن چيستان مي دهد، يافتن مستعارُّله آسان است.

structure, features of metaphor and tropology techniques as the most important element of imagination in Naser Khowsro’s poems. Human organs, various classes of people, nature, the world and sky are the most important elements which Naser Khowsro’s uses as metaphors in his poems. Naser Khowsro resorts to imaginary elements including metaphor to describe and explain his various notions and for this purpose he has employed abstract stipulated metaphor which is easier to comprehend, more than other types of metaphor. Naser Khowsro usually first employs an analogy for tropology and in the following verses, by eliminating the simile or adding to it, changes analogy to metaphor; another technique is that he firstly expresses a subject in a verse about a subject, person, thing or a group and in the following verse expresses the metaphor in relation to that subject; among metaphors in Naser Khowsro’s poems, there are metaphors which are used in conundrum, and by the descriptions presented by Naser Khowsro about that conundrum, finding the simile is easy.