بررسي مشروعيت «نصب الهي» امام در كلام سياسي اشاعره

The Legitimacy of Imam’s ‘’Divine Appointment’’ in the political Theology of Asharites

مشروعيت سياسي يكي از مهم‌ترين مسايل كلام سياسي به‌شمار مي‌آيد. در كلام سياسي اشاعره چند ديدگاه مهم در باب مشروعيت مطرح‌اند كه ديدگاه «نصب الهي» مهم‌ترين آنها به‌شمار مي‌رود. همه متكلمان اشعري به اين ديدگاه معتقد‌ند و آن را بر ديگر شيوه‌هاي اثبات مشروعيت سياسي مقدم مي‌دارند. البته در كلام سياسي اشاعره، ديدگاه «نصب الهي» به معناي ضرورت نصب امام از جانب خداي سبحان نيست؛ بلكه بدين معناست كه در صورت وجود چنين نصبي فرد منصوب، از مشروعيت سياسي برخوردار است. دقيقاً همين رويكرد نقطه اختلاف ميان اشاعره و اماميه به‌شمار مي‌آيد. مقاله حاضر، با شيوه‌اي توصيفي و تحليلي، كوشيده است پس از تبيين ديدگاه «نصب الهي» و ادله اثبات آن، ادله اشاعره بر نفي ضرورت نصب الهي را بررسي كند و با نگاهي ايجابي، ادله عقلي و نقلي را (بر اساس مباني و متون اهل‌سنت) در اثبات ضرورت نصب الهي بيان دارد.

Political legitimacy is regarded one of the most important issues in political theology. There are several views about legitimacy in the political theology of Asharites, important of which is ‘’divine appointment’’. All Asharite theologians adhere to this view and give it precedence over the other the views about proving political legitimacy. Of course, according to Asharite political theology, the idea of ‘’divine appointment’’ does not correspond to the necessity of appointment Imam by God, rather it indicates that, in case there is such an appointment, the appointed person has political legitimacy. It is over this point that Asharites and Imamites have difference of opinion. Using a descriptive and analytical method, the present paper first explains the view of ‘’divine appointment’’ and proves the evidence supporting it, and then, investigates Asharites’ evidence for rejecting the necessity of ‘’divine appointment’’, and citing evidence from intellectual sciences and transmitted sciences (based on Sunni’s principles and sources) the paper demonstrates the necessity of divine appointment.