خلافت و سنت در عصر خليفه القادربالله

Caliphate and Sonnah in the Caliphah Alqader Bellah’s Era

واكاوي حيات سياسي خليفه القادربالله(381-422ق) به دليل تسلط سلسله شيعه مذهب آل‌بويه بر دستگاه خلافت اسلامي كه متعلّق به اهل‌سنّت و جماعت بود، از اهميّت بسيار برخوردار مي‌باشد. واكنشهاي خليفه و عالمان دربار خلافت در قبال آل‌بويه، منشا تصميماتي گرديد كه آثار آن تا قرنها و بلكه تاكنون ادامه دارد. از جمله اين آثار مي‌توان به انحصار مكاتب فقهي اهل‌سنّت و جماعت به چهار مكتب، انحصار اجتهاد در چارچوب اين چهار مذهب فقهي و چندي بعد طرح نظريه سدّ باب اجتهاد از جانب عده‌اي معدود،‌ تفوّق انديشه اشعري‌گري و ستيزه با اهل اعتزال و همفكرانشان،‌ تنگ كردن عرصه بر نصارا، ‌يهوديان و ساير نحله‌هاي ديني و فكري، اشاره كرد. مسيله تفوّق انديشه اشعريّت و تدوين اعتقاد‌نامه‌اي موافق با مباني فكري- عقيدتي ابوالحسن اشعري و رسميّت بخشيدن بدان در سراسر جهان اسلام و نيز انحصار اجتهاد در چهار مذهب فقهي(حنفي، ‌مالكي، ‌شافعي و حنبلي) به دليل استمرار تا زمان ما بر اهميّت و پيچيدگي مسيله بيش از پيش مي‌افزايد. نگارنده سعي كرده است از زاويه ديدي كه در بالا و با طرح مسيله ترسيم شد با مراجعه به منابع، به تحليل، تعليل و ريشه‌يابي مسيله بپردازد. دنبال كردن سرنخهايي كه منجر به اتخاذ اين نوع رويكرد از جانب دستگاه حاكميت گرديد، شايد كليد حل برخي از مسايل كنوني جهان اسلام و به نحوي تعامل با آنها را در اختيار ما قرار دهد.

The political life of Alqader Bellah is important, because the Alebuye’s Shi’a dynasty had dominance on Caliphate that were Soni or Jama’t. The reaction of Caliphah and the scholars toward Alebuye became the roots of new decisions that its influences were continue for centuries and even up to this days. These influences including, monopolizing Soni and Jama’t’s schools of thoughts into four schools and monopoly the Ejtehad in this four Islamic jurisprudence (Feqh). Later they present a new theory which forbids Ejtehad for a few people and lesds to the success of Ash’ari’s ideas and also quarrel of Ahle E’tezal and their followers. These influences also were making pressure on Christians, Jews and other religious groups. Answering to these questions tha would help us to solve the problems of Islamic world.