بررسي شرايط محيطي ديرينه كلوت هاي تخم مرغي شكل دشت لوت با استفاده از دانه سنجي

Assessment of paleo environmental conditions of ovoid Yardangs using Granolumetry

دشت لوت در جنوب شرقي كرمان و يكي از بيابان هاي بزرگ جهان مي باشد كه از گرم ترين نقاط دنيا است. دانه سنجي رسوبات مي تواند نشان دهنده ويژگي هاي فرايندهاي پيشين و مورفولوژي اشكال ناهمواري باشد. كلوت هاي دشت لوت داراي مورفولوژي بسيار جالب توجه و منحصر به فردي در ايران و جهان مي باشند كه شناخت ارتباط بين خصوصيات دانه سنجي آنها با شكل ناهمواري آن كه مجموعه اي از تپه هاي مورب و يا رشته هاي كم و بيش موازي هستند مي تواند اطلاعات مفيدي را نشان دهد. در اين مطالعه دو نمونه ياردانگ يا كلوت از دشت لوت در شمال شرق شهر شهداد در شمال كلوت ها انتخاب و تعدادي نمونه رسوب از ارتفاع هاي مختلف آن مطابق با اصول نمونه برداري برداشت شد. نمونه هاي رسوب در آزمايشگاه با روش پيپت مورد اندازه گيري قرار گرفت. اين روش اولين بار توسط نويسندگان در دانشكده جغرافيا طراحي و انجام شده است. در نمونه ياردانگ هاي مورد مطالعه مشخص شد كه فرسايش آبي و بادي جز فرايندهاي غالب تشكيل دهنده اشكال ياردانگ هاي شمال دشت لوت مي باشد. در اين تحقيق آزمايش كلسيمتري، تعيين رنگ رسوبات انجام و پارامترهاي آماري نظير ميانگين دانه ها، انحراف معيار، كورتوسيس و اسكيونس داده ها نيز محاسبه شده است، طبق نتايج حاصل از دانه سنجي و پارامترهاي مربوط به آن نتيجه گرفته مي شود كه ياردانگ­ هاي بخش شمالي دشت لوت در تمامي ارتفاع اين شكل ناهمواري عمدتاً داراي رسوبات گلي مي باشد، همچنين نتايج ميزان بيشتر رسوبات سيلتي را در ارتفاع هاي بالاتر اين دو ياردانگ نشان داده است. اين تحقيق نشان مي دهد كه مورفولوژي تخم مرغي ياردانگ هاي مورد مطالعه در ارتباط با رسوبات سيلتي بخش بالايي و رسوبات رسي بخش پاييني اين اشكال ناهمواري مي باشد. لازم به ذكر است كه اين مقاله از يك طرح تحقيقاتي گرفته شده و با حمايت مالي دانشكده جغرافيا- دانشگاه تهران به انجام رسيده است.

Lut Desert, in southeastern of Kerman, is on of the Iran and is the world largest desert in the world. It is one of the worldʹs driest and hottest places. Granolumetric analysis of sediments can indicate the properties of old formative processes and also account for morphology of landforms. Yardangs or Kalut in Lut desert have special forms in Iran and in the world and it can be very useful to find the relationship between granolumetric characteristics of the landforms and their morphology. In this study, two sample yardangs -from north east of Shahdad in north of Kaluts have been selected to collect sediment samples from different heights. The sediment samples have been measured by pipet equipment in laboratory. This method first designed by the authors at faculty of geography in Tehran university. The results have indicated more amounts of silt sediments in higher heights of these two Yardangs. According to the results, it can be discussed that evolution of these yardangs in this desert was by wind erosion process. Yardangs of the northern part of Lut desert in the height of the relief is mainly formation of clay sediments. The research also shows that the morphology of the Yardangs. in this paper associated with silty sediments of the upper and clay sediments of lower terrace is a part of this topography. In this study also determined the color of the sediment with Munsell color system, calcimetry and statistical parameters such as mean seeds, SD, kurtosis and skewness data is calculated. Also this article was taken from a research project and has been completed by financial support of faculty of geography in Tehran university.