ظرفيت‌ها و ضرورت‌هاي انديشه اجتماعي در كلام اشاعره

The Capacities and Necessities of Social Thought in Ash‘arite Theology

هر نظريه اجتماعي در بدو شكل‌گيري، از عوامل متعددي تاثير مي‌پذيرد. انديشه اجتماعي اشاعره نيز مبتني بر مبادي و مباني معرفتي و غيرمعرفتي خاصي است كه در ريشه كلام اشعري دارد. ابتناي چنين دانشي بر مباني كلام اشعري، حوزه‌هاي فكري ويژه‌اي را فعال مي‌كند كه محافظه‌كاري و تمركز بر توصيف و تبيين را وظيفه اصلي اين دانش قرار مي‌دهد. با توجه به عقبه تفكر اشعري، ظرفيت دانش تفسيري، تفهمي و انتقادي را از آن سلب مي‌كند. از سوي ديگر، اين دانش را به رياليست‌ها نزديك مي‌سازد كه خود را در حصار امر واقع و رخدادهاي گذشته محصور كرده و ظرفيت خروج از وضع موجود و آرمان‌پردازي را نخواهد داشت. در اين تحقيق، مباني هستي‌شناختي، انسان‌شناختي و معرفت‌شناختي اشاعره، به‌عنوان مباني معرفتي آنان بررسي شده و در قالب روش‌شناسي بنيادين، ظرفيت‌هاي توليد دانش اجتماعي آن مباني بيان شده است.

Every social theory is influenced from the beginning of its development by different factors. The social thought of Ash‘arites, too, is based on special epistemological or non-epistemological principles which are rooted in Ash’arite theology. Such knowledge which is based on Ash‘arite theology, revitalizes special ideological areas which consider conservatism and concentration on description and demonstration as the main function of this knowledge. The trends of Ash‘arites’ thought which came, later made Ash’arism lose the capability of having interpretive, explanatory and critical knowledge. On the other hand, this condition brings this knowledge closer to the followers of realism who surround themselves by the barriers of status quo and past events, and cannot dissociate themselves from the present situation and idealization. This research investigates Ash‘arites’ ontological, anthropological and epistemological principles and demonstrates, in the framework of fundamental psychology, the potential they have for producing the sociology of these principles.