بررسي عملكرد دانه و برخي ويژگي‌هاي گندم و علف‌هاي هرز در كشت مخلوط گندم- نخود تحت مديريت نيتروژن در كشت ديم

Investigation of yield and some traits of wheat and weeds in intercropping with chickpea under nitrogen management in rainfed condition

كشت مخلوط به عنوان يك روش موثر استفاده از منابع، موجب افزايش عملكرد و پايداري محصول در مقايسه با كشت خالص مي شود. به منظور ارزيابي الگوهاي مختلف كشت مخلوط گندم و نخود تحت مديريت كود نيتروژن، آزمايشي در قالب فاكتوريل- كرت هاي خرد شده بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در معاونت موسسه تحقيقات كشاورزي ديم سرارود-كرمانشاه به مدت دو سال زراعي (89-1387) اجرا شد. مديريت نيتروژن در سه سطح (1- بدون كود نيتروژن، 2- 60 كيلوگرم در هكتار اوره براي گندم و 20 كيلوگرم در هكتار اوره براي نخود و 3- كود زيستي نيتراژين + 30 كيلوگرم در هكتار اوره براي گندم و بدون اوره براي نخود) و كنترل علف هاي هرز در دو سطح (1- بدون وجين و 2- وجين علف هاي هرز) به صورت فاكتوريل در كرت هاي اصلي و ده تركيب كشت مخلوط شامل 1- كشت خالص گندم، 2- كشت خالص نخود، 3- كشت درهم-رديفي با نسبت 1:1 گندم: نخود، 4- كشت درهم-رديفي با نسبت 1:2 گندم: نخود، 5- كشت مخلوط رديفي با نسبت 1:1 گندم: نخود، 6- كشت مخلوط نواري با الگوي 5:1:5:2 نخود: گندم: نخود: گندم، 7- كشت مخلوط نواري با الگوي 7:2 نخود: گندم، 8- كشت مخلوط نواري با الگوي 2:7 نخود: گندم، 9- كشت مخلوط نواري با الگوي 9:4 نخود: گندم و 10- كشت مخلوط نواري با الگوي 4:9 گندم: نخود در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، عملكرد دانه، ارتفاع بوته، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت گندم تحت تاثير رقابت بين گونه‌اي (الگوهاي كاشت)، سال و برهم كنش آنها قرار گرفت. در رقابت بين گونه اي، گندم در جذب و استفاده از منابع توانايي بيشتري داشت. الگوهاي كاشت نواري با عرض كمتر نوار گندم و عرض بيشتر نوار نخود (الگوهاي 8 و 10) و الگوي رديفي (الگوي 5) در بيشتر صفات مورد بررسي از جمله ارتفاع بوته در سال اول، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه در سطح اشغالي، شاخص برداشت و دريافت نور بهتر از كشت خالص گندم بودند. الگوي كاشت رديفي در سال دوم باعث كاهش بيوماس علف‌هاي هرز در نخود شد كه علاوه بر برتري نسبت به كشت خالص، با بررسي بيشتر مي‌تواند به عنوان رهيافتي جهت كنترل علف‌هاي هرز نخود مورد استفاده قرار گيرد.

Intercropping is known to improve the utilizing resources and increasing yield and yield stability as compare with monoculture. To evaluate wheat-chickpea intercropping, an experiment in factorial split plot based on randomized complete block design with three replications was carried out in Dryland Agricultural Research Institute, Sararoud, Kermanshah, Iran, during two years (2008-10). Two factors, N fertilizer in three levels (1. No fertilizer; 2. 60 kg.ha-1 urea for wheat and 20 kg.ha-1 for chickpea and 3. Nitragin as a biofertilizer + 30 kg.ha-1 urea for wheat and no urea for chickpea) and weed control in two levels (no weeding and weeding) were placed as factorial in main plots. In the sub-plots were also placed ten intercropping patterns including: 1. Wheat monoculture, 2. Chickpea monoculture, 3. Mixed-row intercropping with 1:1 ratio of wheat:chickpea, 4. Mixed-row intercropping with 2:1 ratio of wheat:chickpea, 5. Row intercropping with 1:1 ratio of wheat:chickpea, 6. Strip intercropping with 2:5:1:5 ratio of chickpea:wheat:chickpea:wheat, 7. Strip intercropping with 2:7 ratio of chickpea:wheat, 8. Strip intercropping with 7:2 ratio of chickpea:wheat, 9. Strip intercropping with 4:9 ratio of chickpea:wheat and 10. Strip intercropping with 9:4 ratio of chickpea:wheat. Results showed that number of grain per spike, number of spike per m2, grain yield, plant height, biological yield and harvest index of wheat were affected by inter-specific competition (cropping pattern), year and their interaction effect. Wheat had higher competition ability to uptake and use the resource than chickpea. Strip intercropping patterns with lower width of the wheat strip and more width of chickpea strip (patterns 8 and 10) and row intercropping (pattern 5) were better than the wheat monoculture in most studied traits like plant height in first year, biological and grain yield, harvest index and light absorption. The row intercropping in second year reduced weed biomass in chickpea which not only was superior to monoculture, but it can be used as an approach to weed control in chickpea.