تاثير مكش خاك و شوري آب بر عملكرد و اجزاي عملكرد پنبه

Effects of soil suction and water salinity on yield and yield components of cotton

سابقه و هدف: كمبود آب و شوري آن در مناطق خشك و نيمه‌خشك، دو عامل محدود كننده توليدات كشاورزي مي‌باشند. ‌توجه ‌به ‌بهـبود و اصلاح ‌انواع ‌روش‌هاي ‌آبيـاري ‌سطـحي ‌و نيز مـكـانيزه ‌كردن‌ اين ‌روش‌ها ‌براي ‌افزايش‌ كارايي ‌آبيـاري ‌و بالا بردن ‌يكنواخـتي ‌توزيع ‌آب ‌در ‌سطح‌ مزرعه، ‌از ‌اهميت ‌خاصي ‌برخوردار ‌است. از طرف ديگر سطح زيركشت پنبه در استان كرمان غالباً منحصر به منطقه ارزوييه مي‌باشد كه با مساحتي حدود 2500 هكتار، قابليت توليد حدود 5/2 تن وش پنبه در هكتار را داراست، لذا به‌دليل كمبود منابع آب با كيفيت مناسب در استان كرمان، هدف تحقيق حاضر، بررسي تاثير توام كم‌آبياري و شوري بر عملكرد و اجزاي عملكرد پنبه مي‌باشد. مواد و روش: در اين تحقيق به‌منظور بررسي تاثر شوري بر عملكرد و اجزاي عملكرد پنبه در شرايط اعمال سطوح مختلف پتانسيل ماتريك خاك در منطقه ارزوييه استان كرمان، آزمايشي با استفاده از روش آبياري شياري در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار طي دو سال زراعي 1391 و 1392 اجرا گرديد. اين آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده و در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي كه داراي چهار سطح پتانسيلي (45=1I، 55=2I، 65=3I و 75=4I كيلو پاسكال جهت شروع آبياري) به‌عنوان عامل اصلي و سه سطح شوري آب (5/1 =1EC، 5/4 =2EC و 5/7 =3EC دسي‌زيمنس‌برمتر) به‌عنوان عامل فرعي بود، در سه تكرار اجرا گرديد. يافته‌ها: نتايج حاصل از بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد پنبه در شرايط اعمال توام كم‌آبياري و شوري تحت روش آبياري شياري نشان داد كه صرفه‌جويي 1150 مترمكعبي آب (7/11 درصد) بين نقاط پتانسيلي 45 و 55 كيلو پاسكال جهت شروع آبياري، در شرايطي باعث كاهش 3/7 درصدي عملكرد محصول، 7/7 درصدي تعداد غوزه در بوته و 4/11 درصدي ارتفاع بوته و وزن غوزه شده كه افزايش 8/4 درصدي كارآيي مصرف آب، را درپي داشته است. همچنين اعمال سطح شوري 5/4 دسي‌زيمنس‌برمتر در مقايسه با سطح شوري 5/1 دسي‌زيمنس‌برمتر در كشت پنبه سبب كاهش 6/8 درصدي عملكرد و كارآيي مصرف آب، 2/4 درصدي وزن غوزه و 4/8 درصدي تعداد غوزه در بوته شد اما از لحاظ آماري تمامي صفات مذكور در هر دو تيمار مورد بررسي در يك گروه آماري قرار گرفتند. نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج به‌دست آمده، مي توان نتيجه گرفت كه افزايش كارايي آبياري در سيستم آبياري شياري در مناطق خشك و نيمه‌خشك كشور مي تواند نقش به‌سزايي در صرفه‌جويي مصرف آب و كاهش هزينه‌هاي انرژي داشته باشد. همچنين با توجه به روند افزايش شوري منابع آب، اعمال نقطه پتانسيلي 55 كيلو پاسكال در شرايط استفاده از آب با شوري 5/4 دسي‌زيمنس بر متر مي تواند در افزايش عملكرد، كارآيي مصرف آب و سطح زيركشت پنبه نقش موثري داشته باشد.

Background and objectives: In arid and semi-arid regions, salinity is a serious and chronic problem for agriculture. Due to the improved methods of irrigation and mechanization this methods to increase water use efficiency and enhance the uniformity of water distribution in the field, is very important. Main area of farming cotton in Iran is about 150000 ha, which in Kerman province mostly is in Orzoueyeh region by the area of 2500 ha and capability of 2.5 ton ha-1. Therefore, due to a shortage of good quality water resources in the province, the aim of this study was to evaluate the combined effect of irrigation and salinity on the yield of cotton. Materials and methods: In order to investigate the effect of salinity on yield and yield components of cotton under soil suction, a field experiment was carried out during 2011 and 2012 growing seasons at an experimental farm in Orzoueyeh territory of Kerman province. The treatments were laid out in randomized complete block design with three replications. The treatments were comprised of four soils potential including 45, 55, 65 and 75 Kpa tension in main plot and sub plot consisted of three salinity of irrigation water including 1.5, 4.5 and 7.5 dS m-1. Results: The results showed that in comparison to 45 and 55 Kpa tension, parsimony of water usage equal 1150 m3 ha-1 achieved. Moreover yield, plant height, number of bolls per plant and bolls weight decreased 7.3, 11.4, 7.7 and 11.4 percent, respectively but water use efficiency increased 4.8 percent. Also, in comparison to 1.5 and 4.5 dS m-1 salinity of irrigation water, yield, water use efficiency, bolls weight, number of bolls per plant and height of plants increased 8.6, 4.2, 8.4 and 4.1 percent, respectively. But from statistically point view all mentioned traits in both treatment of study placed in one statistic group. Conclusion: According to the results, it can be said that in arid and semi-arid areas of the country, increase irrigation efficiency in furrow irrigation systems can play a role in saving water and energy costs. Also, due to the increased salinity of water resources, applying the 55 Kpa potential point in using salinity water with 4.5 dS m-1 can have efficient role in increase yield, water use efficiency and cultivated area of cotton.