اثر برداشت بهنگام بر افزايش كيفيت ميوه‌ انار ارقام شكر، شيرين و سنگك

The effect of opportune harvesting time on the fruit quality of pomegranate Shekar, Shirin and Sangak cv.

سابقه و هدف: انار، از خانواده‌ Punicaceae، بومي مناطق نيمه‌گرمسيري ايران و كشورهاي همجوار است. ايران غني ترين منبع ژرم پلاسم انار را دارد و از نظر سطح زير كشت و ميزان توليد مقام اول را در سرتاسر جهان داراست. خصوصيات فيزيكي و شيميايي ارقام انار در مراحل مختلف نمو تغيير مي‌كند و تاثير زيادي بر ارزش غذايي ميوه دارد. اين صفات در ارقام انار ايراني در طول بلوغ به تفصيل بررسي نشده‌اند. اين مطالعه با هدف بررسي تاثير زمان برداشت بر كيفيت ميوه در سه رقم انار انجام شده است. مواد و روش ها: در اين پژوهش، سه رقم انار بومي منطقه‌ كلباد، واقع در حد فاصل استان‌هاي گلستان و مازندران، شامل شكر، شيرين و سنگك، در دو مرحله از بلوغ ميوه، شامل برداشت زودهنگام (روزهاي ابتدايي فصل برداشت تجاري در 20/6/91) و برداشت بهنگام (روزهاي پاياني فصل برداشت تجاري در 20/8/91) مطالعه شدند. آزمايش در قالب طرح فاكتوريل و در سه تكرار انجام شد. در هر تكرار، چهار ميوه از نظر برخي از صفات فيزيكوشيميايي مورد اندازه گيري قرار گرفتند. تجزيه واريانس به وسيله نرم‌افزار SAS نسخه 1/9 صورت گرفت و ميانگين ها با آزمون حداقل اختلاف معني دار مقايسه شدند. يافته ها: نتايج نشان داد كه تفاوت معني‌داري در خصوصيات فيزيكي- شيميايي بين دو زمان برداشت و بين سه رقم وجود داشت. در همه‌ ارقام، اكثر صفات فيزيكي، به‌جز ضخامت و درصد پوست ميوه، در برداشت بهنگام بالاتر بودند. رقم شكر سنگين‌ترين و بزرگ‌ترين ميوه‌ها را داشت. در مقابل، رقم شيرين داراي سنگين‌ترين و بزرگ‌ترين آريل بود. رقم شكر بالاترين درصد آب ميوه را داشت، در حالي كه بين شيرين و سنگك اختلاف معني داري مشاهده نشد. نتايج نشان داد كه بين زمان هاي برداشت و بين ارقام از نظر طول تاج ميوه و چگالي ميوه اختلاف معني داري وجود ندارد. در همه‌ ارقام، مقدار pH، مواد جامد محلول، فنل كل، آنتوسيانين كل و قند كل در برداشت بهنگام بيش‌تر بود، در حالي كه هدايت‌الكتريكي، اسيديته و ويتامين ث كم‌تر بود. رقم شكر بالاترين ميزان فروكتوز و ويتامين ث را داشت، در حالي كه رقم شيرين بالاترين مقدار گلوكز و ظرفيت آنتي‌اكسيداني را نشان داد. نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه از برداشت زودهنگام تا برداشت بهنگام، اغلب صفات فيزيكي و شيميايي در ميوه ها دچار تغيير شدند. برداشت بهنگام مي‌تواند ارزش غذايي ميوه‌هاي انار را تا حد زيادي بهبود بخشد؛ بنابراين، در اين بخش از كشور و ساير مناطق ميوه‌هاي انار بايد در زمان مناسب برداشت شوند.

Background and objectives: Pomegranate, belonging to Punicaceae family, is native to subtropical regions of Iran and its neighborhood countries. Iran has the richest germplasm resource of pomegranate and the first grade in cultivation area and production worldwide. Physical and chemical properties of pomegranate cultivars vary in different developmental stages and have a large impact on the nutritional values of the fruit. These traits have not been evaluated yet in details in Iranian pomegranate cultivars during maturation stages. This study aimed to investigate the influence of harvesting time on fruit quality in three pomegranate cultivars. Materials and methods: In this experiment, three native pomegranate cultivars of Kolbad region, located between Golestan and Mazandaran province, including Shekar, Shirin and Sangak, were studied at two stages of the fruit maturation, including the early harvest (early days of traditional harvesting season on 10 Sep. 2012) and opportune harvest (last days of traditional harvesting season on 10 Nov. 2012). The experiment was conducted in a factorial design in three replications. In each replication, four fruits were used to measure some physiochemical traits. Data were analyzed by SAS version 9.1 and the means were compared by LSD method. Results: The results showed that there were some significant differences in physicochemical attributes between these two harvesting times and among the three cultivars. In all cultivars, most of the physical properties were the highest in the opportune harvest, except for the thickness and the percent of the fruit peel. Among the cultivars, Shekar had the heaviest and largest fruits. In contrast, Shirin had the heaviest and largest arils. Shekar had the highest percent of fruit juice, while there was no difference between Shirin and Sangak. The results showed that there was not any significant difference between the harvesting times and in fruit crown length and fruit density among the cultivars. In all cultivars, pH, total soluble solids, total phenol, total antocyanin, and total sugar were highest in the opportune harvest, while EC (electrical conductivity), titratable acidity, and vitamin C were lowest. Shekar had the highest fructose and vitamin C; while, Shirin had the highest glucose and antioxidant activity. Conclusion: In general, the results showed that most of the physical and chemical characteristics changed from early harvesting time to opportune harvesting time in fruits of the studied cultivars. Opportune harvest may highly improve the nutritional values of pomegranate fruits; therefore, in this part of the country and other parts the pomegranate fruits must harvested in the appropriate time.