ارزيابي توابع انتقالي در برآورد هدايت هيدروليكي اشباع خاك (مطالعه موردي: دشت اروميه)

Evaluation of Pedo-Transfer Functions for Estimating Soil Saturated Hydraulic Conductivity (Case study:Urmia Plain)

هدايت هيدروليكي اشباع خاك يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي فيزيكي خاك است كه اهميتي ويژه در شناخت، بررسي و مدل‌سازي حركت آب، املاح و آلاينده‌ها در محيط هاي متخلخل دارد. با وجود پژوهش‌هاي بي‌شمار كه پيرامون اندازه‌گيري مستقيم هدايت هيدروليكي اشباع صورت گرفته است، اين روش‌ها هم‌چنان پر‌هزينه، زمان‌بر و تخصصي هستند. ازاين‌رو برآورد هدايت هيدروليكي اشباع خاك با استفاده از روش‌هايي سريع، كم‌هزينه و با دقت قابل‌قبول مانند توابع انتقالي خاك ضروري است. هدف اصلي اين تحقيق، مقايسه و ارزيابي 12 تابع انتقالي است كه به منظور برآورد هدايت هيدروليكي اشباع خاك توسط محققان بسياري ارايه‌ شده است. منطقه موردمطالعه قسمتي از دشت اروميه در استان آذربايجان‌غربي و از سري خاك‌هاي نازلو، خداورديخان و گلمانخانه تشكيل شده است. تعداد 40 موقعيت اندازه‌گيري به طور تصادفي در اراضي موردمطالعه انتخاب گرديد. در هر موقعيت انتخابي، چاهكي تا عمق 30 سانتي‌متر حفر شد. هدايت هيدروليكي اشباع خاك با روش نفوذسنج گلف در محل هر چاهك اندازه‌گيري شد. خاك حاصل از حفر هر چاهك نيز براي تعيين ويژگي‌هاي زود‌يافت خاك در آزمايشگاه استفاده شد. نتايج نشان داد كه در بين مدل‌هاي بررسي‌شده، مدل آيمرون و همكاران با بيشترين مقدار منفي معيار اطلاعات آكاييك (AIC برابر99/130-) و كمترين مقدار خطا براي عامل ريشه ميانگين مربعات خطا (RMSE برابر 174/0 متر در روز) بهترين برآورد هدايت هيدروليكي اشباع خاك را در اراضي مورد مطالعه داشت. نتايج اين تحقيق بر اهميت كاربرد تخلخل موثر به عنوان يك عامل زوديافت مهم به منظور افزايش دقت توابع انتقالي تاكيد دارد.

Saturated hydraulic conductivity of soil, as one of the most important soil physical properties, has special importance in identifying, investigating and modeling of water, solute and pollutants transport in porous media. Despite numerous researches, measuring saturated hydraulic conductivity by direct methods is still costly, time consuming and professional. Therefore, estimating saturated hydraulic conductivity using rapid and low cost methods such as pedo-transfer functions with acceptable accuracy is essential. The purpose of this research was to compare and evaluate 12 pedo-transfer functions which were presented by many researchers to estimate the saturated hydraulic conductivity of the soils. The region studied in this research was a part of the Urmia plain in West Azerbaijan consisting soils of Nazlu, Khodaverdikhan and Golmankhaneh villages. 40 measuring locations were selected randomly. In each selected location, a 30 cm hole was excavated and soil saturated hydraulic conductivity was measured by Guelph permeameter. The excavated soils were used in the lab to determine their easily accessible parameters. The results showed that among the studied models, the Aimrun model had the best estimation for soil saturated hydraulic conductivity. For the mentioned model, the Akaike’s information criterion (AIC) and root mean square error (RMSE) parameters were -130.99 and 0.174 m/day, respectively. The results of the present research, emphasize on the importance of effective porosity application as an effective accessible parameter to increase the pedo-transfer functions accuracy.