تغييرات سرب و كادميوم خاك و گياه كلزا در حاشيه جاده ساوه- همدان

Lead and Cadmium Changes in Soil and Canola at Saveh-Hamedan Roadside

خودروها از منابع توليد فلزات سنگين از قبيل سرب و كادميوم در محيط پيرامون جاده ها هستند. مطالعه حاضر به‌منظور بررسي تغييرات ميزان سرب و كادميوم حاصل از تردد وسايط نقليه محور ساوه- همدان، در خاك و گياه كلزا به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي انجام شد. بدين منظور نمونه هاي خاك و گياه در سال91 از فواصل 5، 10، 20، 40، 80 و160 متري حاشيه جاده جمع‌آوري و مقادير فلزات سنگين سرب و كادميوم در سه بخش ريشه، اندام هوايي و دانه گياه و خاك اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه مقدار سرب در خاك و گياه با افزايش فاصله از جاده كاهش يافت، به‌طوري‌كه بيشترين مقدار متوسط سرب كل و قابل‌جذب در نمونه‌هاي خاك با نزديك ترين فاصله از جاده يعني 5 متري و به‌ترتيب 86/38 و79/3 ميلي‌گرم بر كيلوگرم حاصل گرديد كه نسبت به فاصله 160 متري به‌ترتيب 68/3 و 59/8 درصد افزايش يافت. بيشترين مقدار متوسط كادميوم كل خاك 62/3 ميلي گرم بر كيلوگرم بود كه در فاصله 40 متري مشاهده شد. ميزان تجمع سرب و كادميوم در اندام هوايي بيشتر از ريشه و دانه كلزا بود. خاك پيرامون جاده به كادميوم آلوده بود درحالي‌كه گياهان علاوه كادميوم به سرب نيز آلوده بودند. لذا تغذيه دام ها از اين گياهان مي تواند سلامت آن ها و درنهايت انسان ها را تهديد كند. نتايج اين تحقيق مي تواند در برنامه-ريزي كاربري اراضي حاشيه جاده، مديريت حمل‌ونقل و كنترل ترافيك شهري استفاده شود.

Vehicles are of the sources of heavy metals such as lead and cadmium in the roadsides. The present study was carried out in order to investigate, changes of lead and cadmium levels in the soil and Canola caused by vehicle traffic at Saveh-Hamadan road on the basis of factorial design with complete randomized blocks. Soil and plant samples were collected at the distances of 5, 10, 20, 40, 80 and 160 meters from the road edge. The amounts of cadmium and lead were measured in root, shoot and seed of the plant and soil. The results showed that the amount of the lead decreased with increasing the distance from the road in both of the soil and plant. So that, the highest amounts of the total and absorbable lead belonged to the soil samples with the closest distance (5m) from the road, that were 38.86 and 3.79 mg kg-1, which showed an increase of 3.68% and 8.59% compared to those at the distance of 160 meters respectively. The maximum amount of soil total cadmium was 3.62 mg/ kg-1 observed at a distance of 40 meters. Also the levels of accumulation of lead and cadmium in the shoot were more than those in the root and seed sections. While the roadside soil was contaminated with cadmium, the plants were contaminated with both lead and cadmium. Therefore, livestock feeding from these plants threatens their animals and finally human health. The results of this study may be used in planning land use along the road, transportation management and urban traffic control.