عملكرد و اجزاي عملكرد شنبليله (Trigonella foenum-graecum L.) در كشت مخلوط نواري با زنيان (Carum copticum L.) تحت تاثير كودهاي زيستي و شيميايي

Yield and Yield Components of Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) in Strip Intercropping with Ajowan (Carum copticum L.) Influenced by Bio and Chemical Fertilizer

مديريت كود يك عامل مهم در موفقيت كشت گياهان دارويي مي باشد. كاربرد كودهاي زيستي در توليد اين گياهان با هدف حذف يا كاهش قابل ملاحظه مصرف نهاده هاي شيميايي و همچنين افزايش حاصلخيزي خاك و بهبود رشد و كيفيت گياه، از اهميت زيادي برخوردار است. در همين راستا، به منظور بررسي اثرات كودهاي زيستي و شيميايي بر عملكرد و اجزاي عملكرد شنبليله در كشت مخلوط نواري با زنيان، آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 91- 1390 در مزرعه ا ي واقع در استان آذربايجان غربي- شهرستان نقده به اجرا در آمد. تيمار هاي آزمايش شامل سه سطح كود: عدم كاربرد كود (شاهد)، 100% كود شيميايي (NPK) و 50% كود شيميايي + كود زيستي (فسفاته بارور 2 + ازتو باكتر) و پنج الگوي كشت مخلوط به روش نواري شامل 4 رديف زنيان + 2 رديف شنبليله، 8 رديف زنيان + 4 رديف شنبليله، 12 رديف زنيان + 6 رديف شنبليله و كشت خالص دو گونه بود. نتايج نشان داد كه الگوي كاشت بر كليه صفات مورد بررسي شنبليله اثر معني دار داشت. بيشترين عملكرد دانه (11/631 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد بيولوژيكي (44/3114 كيلوگرم در هكتار) از تيمار كشت خالص و كمترين مقادير عملكرد دانه (78/470 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد بيولوژيكي (78/1998 كيلوگرم در هكتار) از كشت مخلوط 12 رديف زنيان + 6 رديف شنبليله به دست آمد. اثر نوع كود نيز به جز تعداد دانه در نيام بر ساير صفات مورد بررسي شنبليله اثر معني داري نشان داد. بالاترين عملكرد دانه شنبليله (92/605 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد بيولوژيكي (50/2871 كيلوگرم در هكتار) از تيمار كود شيميايي و كمترين مقادير عملكرد دانه (33/479 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد بيولوژيكي (42/2292 كيلوگرم در هكتار) از تيمار عدم كاربرد كود (شاهد) حاصل شد. بيشترين نسبت برابري زمين كل (97/1) از كشت مخلوط نواري با نسبت 4 رديف زنيان+ 2 رديف شنبليله با تيمار كود شيميايي به دست آمد كه معادل 97 درصد افزايش در بهره وري استفاده از زمين نسبت به كشت خالص دو گونه بود و اين نشان دهنده برتري كشت مخلوط در مقايسه با كشت خالص است.

Fertilizer management is the most important factor in success of pharmaceutical crops cultivation. Application of biological fertilizers is important in production of these plants with the aim of elimination or significant reduction of chemical inputs and also increasing soil fertility and improvement of plant growth and quality. In order to investigate the effects of biofertilizers and chemical fertilizers on yield and yield components of fenugreek in strip intercropping with ajowan, a field experiment was conducted as factorial based on randomized complete block design with three replications and fifteen treatments in Nagadeh, Iran during growing season of 2011-2012. The fertilizer treatments included control (no fertilizer), 100% chemical fertilizers (NPK) and biofertilizers +50% chemical fertilizers and strip intercropping patterns consist of 4 row of ajowan+ 2 row of fenugreek, 8 row of ajowan+ 4 row of fenugreek and 12 row of ajowan+ 6 row of fenugreek and sole cropping of each crop. Results showed that intercropping patterns had significant effect on all of mentioned traits. The maximum and the minimum grain yield and biological yield of fenugreek were obtained at monoculture and strip intercropping (12 row of ajowan+ 6 row of fenugreek), respectively. Also, the effect of fertilizer was significant on yield and some yield components of fenugreek. Also, the effect of fertilizer was significant on yield and some yield components of both crops. The highest and the lowest grain yield and biological yield of fenugreek were obtained in chemical fertilizers and control, respectively. Calculation of LER revealed that the maximum LER values (1.97) were obtained for strip intercropping (4 row of ajowan+ 2 row of fenugreek) with chemical fertilizers, respectively. This means that intercropping improved land use efficiency by 97%, compared with monocropping.