بررسي كاربردي، تاريخي و موضوعي آرايه هاي به كاررفته در تزيينات ورودي برخي از بناهاي ارزشمند دوره قاجار

A Functional, Historical and Thematic study of Used Decorative Motifs in Entrances of Some Worthy Buildings in Qajar Era

ورودي از ديرباز يكي از بخش هاي مهم بنا و محلي براي بيان اعتقادات بوده و با استفاده از آرايه هاي مختلف تزيين مي شده است. دوره قاجار را مي توان دوره اي دانست كه به علت تركيب فرهنگ سنتي و غربي، تحولاتي در آن دوره در نوع و طيف آرايه هاي مورداستفاده براي تزيين ورودي بناها به وجود آمد. با توجه به اين موضوع، مسيله اي كه اين پژوهش به دنبال حل آن است: عدم وجود تصويري نسبتاً شفاف از ويژگي هاي كاربري، تاريخ و موضوعي آرايه هاي به كاررفته در ورودي بناهاي ارزشمند دوره قاجار، در ميان مطالعات هنري و معماري صورت گرفته در كشور است. هدف پژوهش عبارت است از: ارايه بياناتي روشن درباره نوع، ويژگي هاي كاربردي، تاريخي و موضوعي آرايه هايي است كه در تزيينات ورودي بناهاي قاجاري منتخب اين پژوهش به كار رفته اند. اين پژوهش از نوع توسعه اي و روش آن توصيفي- تحليلي است. اطلاعات بخش اول پژوهش از مطالعات ميداني و بخش دوم آن از منابع كتابخانه اي و اينترنتي به دست آمده است. در اين پژوهش، 30 نمونه بناي ارزشمند قاجاري با توجه به ملاحظات كيفي و كمّي (روش كوكران)، به عنوان نمونه آماري انتخاب شده است. نتيجه نشان مي دهد كه آرايه هاي مورداستفاده در تزيينات ورودي بناهاي منتخب پژوهش، شامل چهار گونه: گياهي، انساني، جانوري و هندسي است. پر كاربردترين آرايه ها در گونه هاي هندسي و گياهي قرار دارند.

From the past, building entrance has been one of important part of it and a place for emerging the beliefs and has been decorated with different motifs. The Qajar era can be considered as an era that because of combination of traditional and western culture, few changes has happened in type and number of prevalent decorative motifs in building entrances. According to this matter, problem that this research follows is “the loss of apparent image of functional, historical and thematic characters of prevalent decorative motifs in Qajar worthy building entrances, in published art and architect studies in Iran”. The goal of this research is “to present an apparent statements about functional, historical and thematic characters of motifs that have been used in building entrances in selected buildings”. The research is a developmental research and its method is descriptive-analytic. Information of first part is gathered through case studies and information of second part through library resources and internet resources. In this research, 30 Qajar worthy buildings, was selected based on quality and quantity (Cochran formula) conditions, as statistical samples. The result of research shows, widely used decorative motifs in selected buildings, includes four main types: herbaceous, human, animal, geometric. Widely used motifs are under the geometric and herbaceous type.