شناسايي الگوهاي همديدي تراز مياني جو در بهارهاي مرطوب منطقه ارسباران

Synoptic analysis of 500 hpa flow patterns in rainy Spring’s Arasbaran region

منطقه ارسباران يكي از مناطق مهم اقتصادي، كشاورزي و توريستي شمال غرب ايران مي باشد كه معمولا بيشترين بارش سالانه را در فصل بهار دريافت مي نمايد. به منظور شناسايي الگوهاي همديدي تراز مياني جو در بهار هاي پر بارش اين منطقه، داده هاي ميانگين روزانه ارتفاع ژيوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكال براي مختصات صفر تا 70 درجه طول شرقي و 15 تا 65 درجه شمالي در دوره هاي مرطوب بهار سالهاي (1972،1976،1979،1981،1986،1992) از پايگاه داده هاي اقليميNCEP/NCAR استخراج گرديد. براي انتخاب مهمترين مولفه ها با استفاده از روش تحليل مولفه هاي اصلي(PCA)،از ماتريسي به ابعاد 386×610(610 ياخته × 386 روز) با آرايه S بهره گرفته شد. نتايج نشان داد كه با سيزده مولفه حدود 92 درصد از كل تغييرات تراز مياني جو قابل توجيه است. با انجام روش خوشه بندي تفكيكي بر روي اين سيزده مولفه و دوره هاي مرطوب ياد شده، شش الگوي گردشي بدست آمد كه در 5 مورد از الگوهاي استخراج شده، وجود يك مركز پرارتفاع در شرق مديترانه تا جنوب شرق اروپا از مهم ترين عوامل وقوع دوره هاي مرطوب بهاره تشخيص داده شد. از عوامل اصلي ديگر مي توان به امواج كوتاه تراز مياني جو اشاره نمود كه در اين موقع از سال معمولا مابين درياي خزر و درياي سياه فعال بوده و دوره هاي مرطوب بهاره اين منطقه را موجب مي شوند. اين سامانه ها در ارتباط با مراكز فعال ناوه اي مستقر در آسياي مركزي و ارسال امواج كوتاه آنها، ناپايداري و وقوع بارش را در فصل بهار براي اين منطقه به ارمغان مي آورند.

Arasbaran is one of most important regions in terms of agriculture, economics and tourism in northwest of Iran that it usually receives the most yearly spring precipitation. To recognize the synoptic patterns of the 500 hpa, geopotential height data were driven for coordinates 00-70 ? E and 15- 65?N in rainy springs (1972-1976-1979-1981-1986).To select the most important component using principal components analysis, a matrix S mode with dimensions 386×610 was used. The results showed that more than 92% of the total variance can be explained by 13 components. After clustering procedure on the 13 components, six circulation patterns were obtained. In 5 cases of the extracted patterns, thereʹs a really high center of east Mediterranean and south east Europe, the most important component was detected during the wet spring. Other major factors will be referred to the short-wave atmospheric middle level that at this time of year is usually active between the Caspian Sea and the Black Sea and cause wet periods in spring in this area. The systems accompanying low active centers of located in Central Asia and their short waves bring instability and precipitation in the spring to this area.