به كارگيري روش‌هاي تصميم‌گيري گروهي و آناليزهاي مكاني جهت انتخاب مسير در مرحله طراحي اوليه

Route Selection Using Group Decision Making Techniques and Spatial Analysis in Early Stage Design

طراحی بزرگراه‌ها از فرآیندها و زیر فرآیندهای متعددی از جمله برنامه‌ریزی تا ساخت‌وساز واقعی تشكیل شده است. قبل از مهندسی دقیق و طراحی جاده، یك فرآیند اولیه از مكان‌یابی جاده باید انجام شود. در این مرحله، گزینه‌های زیادی وزن دهی، ارزیابی و اولویت‌بندی می‌شوند. انتخاب مسیر (زیر فرآیند مكان‌یابی مسیر) بخش بسیار مهمی در كل فرآیند طراحی مسیر می‌باشد. در این مرحله است كه معیارهای اساسی با حداقل اثرات منفی زیست محیطی، اجتماعی و مالی ممكن و همچنین معیارهای فنی مسیر باید برآورده شوند. این مرحله، بدون توجه به الگوهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ممكن است منجر به مسیری كه كه از جنبه مهندسی ایده‌آل است اما باعث تخریب این مناطق و در نتیجه نارضایتی مردم و گاهی باعث توقف پروژه گردد. بنابراین، تصمیم‌گیری در مورد برنامه‌ریزی و ساخت بزرگراه، از آنجا كه عوامل و ذینفعان زیادی در آن درگیر هستند، فرایند پیچیده است. استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره و همچنین آنالیزهای مكانی می‌تواند به كاهش مشكلات تصمیم‌گیران در انتخاب مسیر كمك كند. هدف از این مقاله، استفاده از آنالیزهای مكانی GIS و رروش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره با در نظر گرفتن معیارهای زیست‌محیطی، اجتماعی-اقتصادی، توریستی و فنی مسیر در انتخاب مسیر می‌باشد. در این مقاله از روش‌های فازی AHP برای وزن‌دهی معیارها به صورت گروهی (با اولویت‌بندی توسط كارشناسان حمل‌ونقل و مردم) و ویكور برای اولویت‌بندی گزینه‌های مسیر استفاده می‌شود. نتایج حاصل از پیاده سازی برای محور سومار-گیلانغرب، نشان می‌دهد كه مسیر انتخاب‌شده با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری و آنالیزهای مكانی با مسیر تعیین‌شده توسط شركت مهندسین مشاور مطابقت دارد.

Highway design includes many process and sub process from planning to real construction. Before precise engineering and road design, early stage of road location should be done. This is stage that basic criteria should be met with minimum negative environmental, social and economic impacts as well as road engineering criteria. This stage without attention to environmental, social and economic patterns of region might design a route that is ideal from engineering aspects, but might has negative impacts on this region, and so led to people dissatisfaction and sometimes stopping project. Therefore, since decision making in planning and highway construction involve many factors and stakeholders, is complex. Using multi-criteria methods and spatial analysis can reduce decision maker problems in route selection. The goal of this paper, using GIS spatial analysis and multi-criteria decision making method by considering environmental, social-economic and technical criteria in route selection. In this paper, fuzzy group AHP for weighting criteria (with comparing criteria by transportation experts and public) and VIKOR method for rating route alternatives. The results of implementation for Gilangharb-Sumar project shows that selected route using decision making methods and spatial analysis corresponds to determined route by consultant engineering company.