مقايسه تطبيقي غايتِ حركت تاريخ در انديشه كانت و دكترين مهدويت

A comparative Study of End of the Movement of History in Emanuel Kantʹʹs View and the Doctrine of Mahdism

در انديشه كانت، حركت تاريخ از نقص به كمال، از توحش به تمدن و از حالت تضاد‌آميز به حالت تعادل است. محصول اين حركت تاريخي براي انسان، دستيابي به آزادي، برابري و معقوليت است. به نظر كانت، هرچه تاريخ پيش مي‌رود و شرايط وحدت جامعه بشري بهتر فراهم مي‌شود، تشكيل اتحاديه جهاني انسان‌ها و رفع تضاد از زندگي آن‌ها غايت تاريخ است. انسان در طول حركت تاريخي خود به مقام آزادي و معقوليت مي‌رسد. اين آزادي شامل دو مرحله است؛ درمرحله آزادي دروني، عواطف حيواني انسان زير سلطه عقل قرار مي‌گيرد و انسان در واقع به تدريج عاقل‌تر مي‌شود. در مرحله آزادي بروني، حكومت‌هاي استبدادي ريشه‌كن مي‌شوند و انسان به مقام استقلال از هر آن‌چه غيرعقلي است مي‌رسد؛ به‌ويژه از اسارت تمايلات نفساني و عملاً از حكومت‌هاي استبدادي آزاد مي‌شود.اين ديدگاه داراي نقاط مشترك بسياري با دكترين مهدويت مطرح شده از سوي متفكران شيعه است؛ به طوري كه مي‌توان ديدگاه كانت درباره غايت تاريخ را با اندكي اغماض، توجيه عقلاني و طبيعيِ دكترين مهدويت دانست.

In Kant thought, the history has a movement from the defect to perfection, from barbarism to civilization and from paradox to equilibrium. The product of this historical movement for human is freedom, equality and rationality. According to Kant, as the history goes further, better conditions for the unity of human society appears, and the end of history of life results in the global union of human and conflict resolution. During his historic move, the humans accomplish the rank of freedom and rationality. This freedom consists of two phases: one phase is of Internal freedom, in which the humanʹs animal desires and emotions get subsumed under the rule of reason and in fact human get to become gradually wiser. In the phase of External freedom, tyrannical dictatorships gets eradicated and human reaches the independence from anything which is irrational. Human being gets free especially from the bondage of physical desires and gets practically free from authoritarian regimes. This view has a lot in common with the doctrine of Mahdism raised by Shiite thinkers and thus Kantianʹs view about the end of history can approximate the rational and natural justification of Mahdism Doctrine.