بررسي ارايه صورت‌هاي مالي جديد در حسابداري اسلامي

The study of presenting new financial statements within Islamic accounting

با وجود گسترش اقتصاد و بانكداري اسلامي، حسابداري اسلامي همگام با نيازهاي اين حوزه رشد نكرده است؛ زيرا از يك‌سو، چالش‌هاي حسابداري اسلامي در استانداردهاي گزارشگري مالي بين‌المللي پوشش داده نشده‌اند و از سوي ديگر استانداردهاي حسابداري اسلامي تدوين شده توسط نهادهاي دست‌اندركار اين حوزه، به‌طور خاص سازمان حسابداري و حسابرسي نهادهاي مالي اسلامي، مورد پذيرش جهاني واقع نشده‌اند. اين مقاله به بررسي چالش‌هاي مربوط به آن دسته از رويه‌هاي افشاي حسابداري اسلامي كه در استانداردهاي گزارشگري مالي بين‌المللي مورد توجه قرار نگرفته‌اند، مي‌پردازد. به‌طور خاص صورت منابع و مصارف وجوه صندوق قرض‌الحسنه، صورت منابع و مصارف وجوه صندوق خيريه و زكات و صورت تغييرات در سرمايه گذاري هاي محدود شده، در حسابداري مرسوم لحاظ نشده اند. عدم ارايه اين سه صورت مالي نيازمند بررسي از هر دو منظر فقهي و حسابداري مي باشد. با توجه به بين‌رشته اي بودن موضوع و نبود پيشينه كافي، روش پژوهش آميخته اكتشافي استفاده مي‌شود. بر اين اساس، بخش كيفي پژوهش با استفاده از روش توصيفي?تحليلي به‌عنوان روشي متقن در علوم اسلامي، به بررسي و ارايه پاسخ فقهي مناسب براي چالش هاي بنيادي مي‌پردازد. بخش دوم پژوهش به روش پيمايشي و با استفاده از ابزار پرسشنامه به انجام مي رسد. نتايج بيانگر مطلوبيت و پيامدهاي مثبت ارايه صورت منابع و مصارف وجوه صندوق قرض‌الحسنه و صورت تغييرات در حساب-هاي سرمايه گذاري محدود شده و عدم انطباق صورت منابع و مصارف وجوه صندوق خيريه و زكات با رهنمودهاي اسلامي است.

Despite the developments of Islamic economy and banking, Islamic accounting hasn’t grown along with the needs of this field. Because, the challenges of Islamic accounting haven’t been noted in the international financial reporting standards (IFRSs) on one hand, and on the other hand Islamic accounting standards which are issued by involved organizations in this field, particularly AAOIFI, are not globally accepted. In this research we discuss the challenges about those Islamic disclosure procedures which are not addressed by IFRSs. Especially, the statement of uses and sources of Qard Fund, the statement of uses and sources of Zakat and charity fund, the statement of changes in restricted investment accounts, are not included in contemporary accounting. The decision on presenting these three financial statements should be made based on the juridical and accounting studies. Regarding to lack of sufficient literature, this intra-field will be processed via mixed-explorational method. Qualitative part, as the first step, provides Islamic discussions and solutions for the challenge using descriptive-analytical method (a reliable Islamic research method). Second stage, which is quantitative, completes the research via using survey and questionnaire to gather accounting expertsʹ opinions. Results show that presenting the statement of uses and sources of Qard Fund, the statement of changes in restricted investment accounts will be result in good consequences, but the statement of uses and sources of Zakat and charity fund is not in conformity with Islam.