ارزيابي قابليت رقابتي كلزا (Brassica napus L.) و خردل وحشي (Sinapis arvensis L.) در مقادير مختلف نيتروژن و تراكم نسبي دو گونه

Evaluation of competitive ability of canola (Brassica napus) and wild mustard (Sinapis arvensis) at different rate of nitrogen and relative density of both species

به منظور ارزیابی روابط رقابتی خردل وحشی و كلزا رقم اوكاپی در سطوح مختلف نیتروژن، آزمایشی به صورت سری­های جایگزینی در گلخانه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه بو علی سینا همدان در سال 2010 انجام شد. فاكتورهای آزمایش شامل چهار سطح نیتروژن خالص 75/0، 1، 25/1و 50/1 گرم در گلدان و نسبت­های مختلف تراكم كلزا و علف­هرز خردل وحشی به ترتیب در پنج سطح 0:1، 75/0: 25/0، 5/0: 5/0، 25/0: 75/0 و 1:0 بود. تراكم هر دو گونه در كشت خالص 4 بوته در گلدان منظور شد. ضرایب رقابت درون گونه­ای كلزا براساس هر دو صفت عملكرد بیولوژیك و عملكرد دانه نسبت به ضرایب رقابت برون گونه­ای آن در تمامی سطوح نیتروژن كمتر بود، اما در خردل وحشی عكس آن مشاهده شد. قابلیت رقابت نسبی كلزا براساس دو صفت مذكور، در تمامی سطوح نیتروژن نسبت به خردل وحشی كمتر بود. افزایش مصرف نیتروژن تا سطح 25/1 گرم نیتروژن خالص در گلدان موجب افزایش قابلیت رقابت نسبی كلزا شد. تعداد دانه در خورجین و تعداد خورجین در بوته كلزا با افزایش تراكم نسبی آن افزایش یافت، اما با افزایش تراكم نسبی خردل وحشی، حالت عكس برای صفات ذكر شده به دست آمد. شاخص تمایز آشیان اكولوژیك براساس صفات عملكرد بیولوژیك و دانه، كمتر از یك برآورد گردید. شاخص مذكور برای عملكرد بیولوژیك، در هر چهار سطح نیتروژن بیشتر از عملكرد دانه، به دست آمد. بیشترین مقادیر شاخص تمایز آشیان اكولوژیك برای دو صفت ذكر شده، به ترتیب در تیمارهای 1 و 25/1 گرم نیتروژن خالص در گلدان حاصل شد. به طور كلی نتایج آزمایش حاكی از آن بود كه سطح 1 گرم نیتروژن خالص در گلدان (معادل با سطح 200 كیلوگرم در هكتار) تیمار كودی مناسب جهت افزایش توان رقابتی كلزا در شرایط تداخل با خردل وحشی بود. 

In order to evaluate competitive relationships between wild mustard (Sinapis arvensis L.) and canola (Brassica napus cv. Okapi), a replacement series interference experiment was conducted in greenhouse of Agricultural Faculty of Bu-Ali Sina University, in 2010. Experiment factors included 4 levels of nitrogen (0.75, 1, 1.25 and 1.5 g.pot-1) and 5 relative density series of canola and wild mustard (1:0, 0.75:0.25, 0.5:0.5, 0.25:0.75 and 0:1). Plant density of each species was 4 plants per pot at pure culture. At all nitrogen levels, intra-specific competitive coefficients of canola based on biological and grain yield were less than inter-specific competitive coefficients, but in wild mustard the intra-specific competition coefficients were higher than inter-specific competition coefficients. Relative competitive ability (RCA) of canola based on both mentioned traits were less than wild mustard, at all nitrogen levels. Increasing nitrogen rate to 1.25 g.pot-1 led to increment of RCA of canola. Increasing canola density increased its seed number per pod and pod number per plant, but by increasing wild mustard density per pot, contrary results for mentioned traits in weed were obtained. Nich differentiation indices (NDI) of biological and grain yield estimated less than 1 at 4 levels of nitrogen. NDI of biological yield was more than that of grain yield. Maximum NDI of both mentioned traits, obtained in 1 and 1.25 g nitrogen per pot, respectively. Generally, the results of experiment indicated that the rate of 1g pure N per pot (equivalent to 200 kg ha-1) was appropriate fertilizer treatment to increase competitive ability of canola in interference with wild mustard.