قوّه وهميّه: بازخواني يك مفهوم سنتي براساس يافته‌هاي علوم‌شناختي مدرن

Vahm (Estimative) Faculty: The New Reading of a Traditional Concept Based on Results of Modern Cognitive Science

هدف مقاله حاضر بازخواني مفهوم قوّه وهميّه با استفاده از برخي يافته‌ها و ديدگاه‌هاي جديد در حوزه علوم‌شناختي است. براي دست‌يافتن به اين هدف، در قدم نخست با بررسي آثار ابن‌سينا، ويژگي‌هاي اصلي اين مفهوم و نقش آن در معماري شناختي انسان و ساير موجودات مورد بررسي قرار گرفت. سپس ويژگي‌ها و كاركرد اين سازه نظري با برخي از مفاهيمي كه به تازگي در علوم‌شناختي مطرح شده‌اند، مقايسه گرديد. مهم‌ترين نتايج حاصل از اين بررسي عبارتند از اينكه مفهوم قوّه وهميّه ناظر بر نوعي دانستن است كه در مرز ميان حالات عاطفي با حالات شناختي قرار دارد و داراي ارتباط تنگاتنگي با نظام‌هاي قديمي‌تر يادگيري و هدايت رفتار به لحاظ تكاملي است. با توجه به اين يافته‌ها مي‌توان بين اين مفهوم و برخي مفاهيمي كه به‌تازگي در علوم‌شناختي مطرح شده‌اند، مانند هشياري عاطفي يا احساس شناختي، نوعي مشابهت و نزديكي پيدا كرد.

This paper is meant to give a new reading of the concept of the vahm (estimative) faculty in light of some recent discoveries in cognitive science. To do so, first by reviewing Avicenna’s writings, the main characteristics of this concept, as was conceived by him, and its place in the cognitive architecture of human beings as well as other species were analyzed. In the next step, the characteristics of this concept and its function were compared with those of some concepts which are newly introduced by cognitive scientists.In the end, it was suggested that the concept of the vahm (estimative) faculty refers to a kind of knowledge or insight that is shared in both emotional and cognitive states, and in evolutionary terms, it has a close connection with some older systems of learning and behavior guidance. Considering these results, it was maintained that, a similarity can be recog-nized between this concept and some other concepts that are newly introduced in cognitive science Such as emotional awareness and cognitive feeling.