ديالوگ در قرآن: گونه ها و درون مايه ها

قرآن كريم در عين حال كه راهنمايي براي سعادت انسان است، كتابي به غايت ادبي نيز هست كه زمينه ها و اسرار ادب و بلاغتش دلايلي روشن بر اعجاز آن است. گفتگو يا ديالوگ يكي از عناصر ادبي است كه قرآن به صورت خيره كننده اي آن را بكار گرفته است. گفتگو در يك متن ادبي و بويژه داستاني، نقش حيات‌آفريني را بر عهده دارد. كاربست اين عنصر در قرآن باعث مي شود تا خواننده با توجّه كامل و به صورت زنده، به صحنه هايي دسترسي بيايد كه در آنها افراد بر سر موضوع هايي حياتي كه سعادت و شقاوت آنها را رقم مي زند به بحث و گفتگو مي پردازند. قرآن نه تنها ديالوگ را به داستان هاي تاريخي وارد كرده، بلكه آن را از مرزهاي تاريخ نيز عبور داده و به صحنه هاي عالم پس از مرگ نيز راه داده است. اين كتاب آسماني گاه، ما را به پاي گفتگوهايي مي نشاند كه بين دوزخيان و بهشتيان و يا بين فرشتگان و دوزخيان و يا ابليس و دوزخيان جريان مي يابد. جريان گفتگو با كاركردهاي مختلف خود در همه مباحث و آموزه هاي اساسي قرآن جاري است. اين پژوهش كه به بررسي گونه ها و درون مايه هاي عنصر ادبي ديالوگ در قرآن كريم اختصاص دارد در پي آن است تا معلوم كند كه در آيات وحي، تا چه اندازه و چگونه از اين عنصر براي انتقال درون مايه هاي مورد نظر استفاده شده است. بررسي آيات قرآن نشان مي‌دهد كه يك پنجم از محتويات قرآن در قالب ديالوگ عرضه شده و در طي آن، مهم ترين مسايل اعتقادي، اخلاقي و تربيتي با انواع گوناگون ديالوگ، به ذهن و جان مخاطب انتقال مي يابد.

The Holy Quran is a guidance for human prosperity, at the same time it is an extremely literary book which it’s secrets and eloquence are the evident reasons for its miracle. Dialogue is one of the literal elements that the Holy Quran has used it in a most brilliant way. Dialogue is as a soul in the body of a literal text which has the responsibility of creating life. The usage of this element in the Holy Quran leads the reader to the live stage of dialogues with full concern where the speakers are talking about the very vital issues related to the prosperity and misery. Not only has the holy Quran entered the dialogue into the historical stories, but also has passed it from the boarders of history and entered it into the after death world and sits us to listen to the dialogues between the heaven and hell residents, and sometimes the angels and the residents of hell or sometimes between the evil and the hell residents. The stream of dialogue, like a live and life-giving stream, is running in very principal and important teachings of the Holy Quran. This essay wants to make it clear that how much the holy Quran has used this literal element for transmitting its wanted motives. The review of the verses of the holy Quran shows that one fifth of the Quran’s contexts are presented in the form of dialogue through which the most important and vital issues of ideology, ethic, and training with different types of dialogue transmitted to the mind and soul of the readers.