بررسي نظريه سود نيوكلاسيكي و مقايسه آن با ديدگاه اسلامي

Neoclassical Profit Theory and its Comparison with Islamic Perspective

اين مقاله با ارزيابي نظريه سود نيوكلاسيكي و بررسي ديدگاه اسلامي، مولفه‌هاي لازم براي ساخت يك نظريه اسلامي سود را مورد توجه قرار مي‌دهد. ابتدا ديدگاه نيوكلاسيك‌ها در خصوص مفهوم، منشا و مالكيت سود بررسي و بر تفاوت ميان ريسك و نااطميناني تاكيد مي‌گردد. نشان داده مي‌شود كه نيوكلاسيك‌ها درباره تعلق سود به سرمايه (عامل سوم) يا تعلق آن به عامل چهارم (كارآفرين) با يكديگر اختلاف دارند. افزون بر اين در خصوص رابطه ميان استحقاق دريافت سود و پذيرش مخاطره نيز توافق وجود ندارد. هنگامي كه اين مكتب در چارچوب تعادل عمومي ارايه مي‌شود در عمل سود را از نظام سرمايه‌داري حذف مي‌كند. با توجه به اينكه در مورد منشا سود، تعلق آن و در نتيجه نوع تقسيم آن، اتفاق نيست، نتيجه كلي اين است كه در مكتب نيوكلاسيكي يك نظريه منسجم براي سود وجود ندارد. سپس با بررسي ديدگاه‌هاي اسلامي، به نكات و مولفه‌هاي لازم براي نظريه‌پردازي در خصوص سود اشاره مي‌شود. نتيجه اين است كه در يك اقتصاد اسلامي لازم نيست سود فقط متعلق به يك عامل توليد مانند سرمايه يا كارآفرين باشد؛ بلكه كار و ساير نهاده‌ها نيز مي‌توانند در سود شريك شوند. به علاوه، اين اصل كه پذيرش خطرات ناشي از نااطميناني توسط عوامل توليد، منشا استحقاق سود براي آنهاست، منافاتي با نگرش اسلامي ندارد. در پايان به چالش‌هاي پيش روي ديدگاه اسلامي اشاره و بر لزوم توسعه بحث براي تدوين يك نظريه اسلامي سود تاكيد مي‌شود.

This paper studies the neoclassical profit theory and Islamic perspective on profit and investigates the necessary components required for establishment of an Islamic theory. In this paper, first, we discuss the neoclassical standpoint on the concept, origin, and the issues of ownership of profit. The emphasis is on the distinction between risk and uncertainty. In a dynamic world, when uncertainty is absent from neoclassical models, therefore, no profit exists. We explain that the neoclassical economists are divided on this issue that whether the third factor of production (capital) or the forth factor (such as entrepreneur) should own the profit. Moreover, the general equilibrium approach adopted by neoclassical economics eliminates the profit from the capitalistic system. It is shown that neoclassical economics lacks a coherent and consistent theory of profit. We also explain Islamic perspective in the fields of concept, origin and allocation of profit. We make clear that in Islamic economics there is no need to allocate profit to only one factor of production such as capital or entrepreneur. All factors of production including labor can earn profit in a profit-loss sharing system advocated by Islamic economics. Moreover, the fact that profit is a result of uncertainty is not in contrast with Islamic principles. Finally, we address the limitations and challenges that one should take into consideration when developing an Islamic theory of profit.