ارزيابي عملكرد و پروتيين دانه جو در واكنش به نيتروژن و تداخل علف هاي هرز

Evaluation of Grain Yield and Protein Content of Barley in Response to Nitrogen and Weed Interference

به منظور بررسي تغييرات شاخص كلروفيل، پروتيين و عملكرد دانه جو در واكنش به نيتروژن و تداخل علف هاي هرز، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. رقم جو ماكويي پاييزه مقاوم به سرما، براي كشت انتخاب گرديد. مقادير متفاوت تغذيه نيتروژني شامل سطوح صفر، 40، 80 و 120 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در كرت هاي اصلي و 10 دوره تداخل علف هاي هرز (در دو سري) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. در سري اول در طي پنج محدوده زماني مختلف پس از سبز شدن جو، شامل مراحل رشدي Em= سبز شدن، 5El= پنجمين برگ ساقه اصلي به طور كامل باز شده، Ti= ساقه اصلي و سه پنجه، Se= مرحله ساقه رفتن - پنجمين گره قابل تشخيص و Ea em= مرحله ظهور سنبله - ظهور كامل گل آذين، به-ترتيب مطابق با كدهاي زيدوكس 10، 15، 23، 35 و 59 در جو، علف‎هاي هرز كنترل نشدند، ولي پس از گذشت اين مراحل، ‌علف‎هاي هزر تا انتهاي دوره رشد جو، به طور كامل كنترل شدند. در سري دوم، علف هاي هرز كرت ها براي مراحل ذكر شده از ابتداي فصل تا مرحله مورد نظر به طور كامل كنترل شدند، ولي پس از سپري شدن مرحله مربوطه، علف هاي هرز تا آخر فصل رشد كنترل نشدند. نتايج نشان داد كه اثر سطوح مختلف نيتروژن و دوره هاي مختلف تداخل علف هاي هرز بر درصد پروتيين و عملكرد دانه جو معني دار بود. اثر نيتروژن بر شاخص كلروفيل برگ نيز معني دار به دست آمد. متناسب با افزايش طول دوره تداخل علف‎هاي هرز، مقادير صفات مورد بررسي كاهش يافتند. به طوري كه، شاخص كلروفيل برگ، درصد پروتيين دانه و عملكرد دانه تحت تيمار شاهد آلوده به علف هرز در كل دوره رشد، به ترتيب 35/7، 3/27 و 5/42 درصد كمتر از تيمار شاهد عاري از علف هرز در كل دوره رشد بود. ارتباط نزديكي بين افزايش ميزان نيتروژن و افزايش شاخص كلروفيل، درصد پروتيين و عملكرد دانه وجود داشت. افزايش سطوح نيتروژن در حد پايدار، تحمل جو را به حضور علف هاي هرز افزايش داد. همچنين، با افزايش سطوح نيتروژن، رشد و عملكرد دانه جو بهبود يافت، ولي افزايشي در ماده خشك علف هاي هزر مشاهده نشد. از نتايج كاربردي حاصل از اين تحقيق مي توان در دوره انتقالي گذر از كشاورزي متداول پرنهاده به كشاورزي كم نهاده و پايدار در جهت مديريت مطلوب علف هاي هرز و كاهش كاربرد كود نيتروژن، استفاده نمود.

In order to study the changes in leaf chlorophyll index (SPAD index), protein and grain yield of barley (Hordeum vulgare L. Var. Makoei) in response to nitrogen and weed interference, a set of experiments were conducted in the Research Station of the University of Tabriz, Iran. The experiment was carried out as split-plot, based on randomized complete block design with three replications. Different amounts of nitrogen (0, 40, 60 and 120 kg.ha-1) were allocated to the main plots and 10 weed interference periods (two sets) were assigned to the subplots. In the first set, the plots were kept weed-free up to Em (Emergence - 1st leaf emerged), El5 (5th leaf unfolded), Ti (Tillering - Main shoot and 3 tillers), Se (Stem elongation - 5th node detectable) and Ea em (Ear emergence - Emergence of head complete) growth stages (GS), corresponding to 10, 15, 23, 35 and 59 Zadok’s scales, respectively. In the second set, plots were left weed infested up to the corresponding periods and subsequently kept weed free. Results showed that nitrogen and weed interference period has significant effect on protein percentage and grain yield. The effect of nitrogen was also significant on SPAD index. All traits decreased with increasing weed interference duration. Moreover, SPAD index, protein percentage and grain yield of barley under weedy control were 7.35, 27.3 and 42.5 % lower than that under full season weed-free control treatment, respectively. There was positive relationship between nitrogen level increasing and improvement of SPAD index, protein and grain yield. Increasing amount of nitrogen to the stable level, increased tolerance of barley to the weed infestation. Also, with increasing nitrogen application, growth and grain yield of barley were increased. The results from this study can be applied in the transition period of intensive agriculture to low input and sustainable agriculture, in relation to the issues related to the desirable weed management and reduction of nitrogen fertilizer application.