اولويت‌بندي فنون آموزش سلامت مركز بهداشت استان مركزي با استفاده از تكنيك تحليل سلسله‌مراتبي و برنامه‌ريزي آرماني

Prioritization of Health Education Techniques in Markazi Province Health Center through Analytical Hierarchy Process and Goal Programming

زمينه و هدف: آموزش سلامت مي‌كوشد تا فرصت كسب اطلاعات و مهارت‌هاي لازم جهت اتخاذ تصميمات باكيفيت را براي مردم فراهم كند. يكي از نكات مهم در برنامه‌ريزي آموزشي انتخاب مداخلاتي است كه بيشترين بازدهي را در ارتقاي سلامت جامعه داشته باشند. هدف اين مطالعه اولويت‌بندي فنون آموزش بهداشت با استفاده از تكنيك‌هاي تحليل سلسله‌مراتبي و برنامه‌ريزي آرماني است. مواد و روش‌ها: اين مطالعه كمي- كيفي و از نوع كاربردي بود. حجم نمونه شامل كليه 12 مركز بهداشت شهرستان استان مركزي بود. از طريق بحث گروهي متمركز، معيارهاي اصلي انتخاب روش‌هاي آموزشي شناسايي‌ و اولويت‌بندي آن‌ها از طريق روش تحليل سلسله‌مراتبي انجام شد. سپس از طريق نرم‌افزار WinQSB برنامه GP بهترين تركيب روش‌هاي آموزش بهداشت مشخص گرديد. يافته‌ها: هزينه، دسترسي، مقبوليت، قابليت اجرا و تاثير به‌عنوان معيارهاي انتخاب روش‌هاي آموزش بهداشت تعيين گرديد. ترتيب رتبه‌بندي روش‌هاي آموزشي عبارت بودند از: آموزش گروهي (4/44%)، آموزش چهره به چهره (23%)، توزيع بروشور و پمفلت (10%)، نمايش فيلم آموزشي (9%)، ارسال پيامك (7%)، سمينار (4%)، آموزش تلويزيوني (1%)، برپايي نمايشگاه (1%)، ايفاي نقش (5/0%) و راهپيمايي (1/0%). نتيجه‌گيري: روش‌هاي آموزش گروهي، آموزش چهره به چهره، توزيع بروشور و پمفلت و نمايش فيلم آموزشي با اختلاف قابل‌توجهي نسبت به ساير روش‌ها بيشترين بازدهي ازلحاظ صرفه‌جويي در هزينه‌ها، تحقق اهداف آموزشي، دسترسي گروه‌هاي هدف به روش‌هاي آموزشي، مقبوليت مردمي و قابليت اجرا داشتند.

Background and objective: Health education tries to provide an opportunity for people to find necessary information and skills to make high quality decisions. One of the important steps for educational planning is selection of interventions that have most returns. The aim of this study was to prioritize health education methods through Analytical Hierarchy Process (AHP) and Goal Programming (GP) techniques. Materials and methods: This was a quantitative-qualitative and applied study. The sample consisted of all 12 city health centers in Markazi Province, Iran. Through Focus Group Discussions (FGDs), the main criteria of health education techniques were identified and prioritized through AHP technique. Then, using WinQSB software and GP program, the best combination of health education methods was determined. Results: Cost, access, acceptability, feasibility and effectiveness were identified as the main criteria for selection of health education methods. Prioritized training methods include, in order, were: group education (44.4%), face-to-face education (23%), distribution of pamphlets and brochures (10%), health education films (9%), sending educational SMS (7%), seminars (4%), TV education (1%), educational exhibitions (1%), role playing, & (0.5%) and educational rallies. Conclusion: Methods of group education, face-to-face education, distribution of pamphlets and brochures and showing health educational films have a significant returns than other methods in terms of cost saving, meeting educational needs, target group access to educational methods, popularity and feasibility. Paper Type: Research Article.