ژرف‌ساخت اسطوره‌اي پدرسالاري در ازدواج‌هاي ايرانيان با نيرانيان در شاهنامه

Structure of Patriarchy in the Marriage of Iranian with non-Iranian in Shāhnāmeh

پیوند مردان ایرانی با زنان نیرانی یكی از رایج‏ترین نوع ازدواج‏ها در شاهنامه است كه به‏ویژه در بخش پهلوانی بسامد بسیار بالایی دارد. در شاهنامه، پادشاهان و یلان برجسته ایرانی با زنانی غیرایرانی و عموماً تورانی ازدواج می‏كنند. از این ازدواج‏ها با عنوان ازدواج برون‏همسری، یا ازدواج برون‏قبیله‏ای یاد می‏شود. در نمادشناسی باستانیِ شاهنامه، ایران سرزمین مقدّس و اهورایی، و توران، سرزمین آلودگی‏ها و نیروهای اهریمنی، است. از سوی دیگر، در باورشناسی باستانی، زنان كانون‏های آمیختگی و وابستگی به زمین هستند و در مقابل، مردان، موجوداتی اهورایی، آسمانی و فارغ از آلودگی‏های زمینی به شمار می‏آیند. اسطوره‏های كهن ایران، بنابر سابقه طولانی تسلّط فرهنگ پدرسالاری، دارای ژرف‏ساختی مردكانون هستند؛ از این رو، در روند دگرگونی اسطوره‏ها به حماسه ملّی، مفاهیم و برداشت‏های زن‏ستیزانه را نیز به حماسه افزوده‏اند. در این پژوهش علاوه بر بررسی ژرف‏ساخت اسطوره‏ای این پیوندها، مؤلّفه‏های پدرسالاری در آنها بازكاوی شده است.

One of the most common conjugal unions in Shāhnāmeh is the marriage of Iranian men with non-Iranian women, especially the marriage of heroes with non-Iranians that is a common occurrence. In Shāhnāmeh, the prominent Iranian heroes get married with non-Iranian women, mainly with Turanians. These kinds of marriage are called exogamy. According to the symbols of Shāhnāmeh, Iran is sacred and divine land but Turan is the territory of impurity and evil forces. On the other hand, according to ancient beliefs, woman is symbol of land and the earthly world and man is a divine being who is free of impurities. Since in the prevailing pattern of patriarchy in ancient Iranian mythology man has a central role in Iranian myths, therefore, in the process of transformation of myths to epics, misogynic concepts have been added to the epics. In the present article, after considering the mythic deep-structure of epics, their patriarchal components of has been analyzed.