بررسي تطبيقي مباني تفسيري شيخ طوسي و فخر رازي و تاثير آن در موضوع نسخ

Comparative Study of Shaykh Tusi and Fakhr Raziʹʹs Interpretation and its Impact on Abrogation

چكيده: فخر رازي و شيخ طوسي گرچه به لحاظ كلامي داراي دو خاستگاه فكري‌اند اما با توجه به رويكرد عقل گرايانه خود در تفسير در قلمرو نسخ داراي ديدگاه‌هاي خاصي‌اند اين رويكرد عقل گرايانه برخاسته ازمباني تفسيري اين دو مفسر بزرگ مسلمان است. مباني تفسيري كه در حكم پيش فرض ها و اصول بنيادين مفسران قرآن است، در نحوه كيفيت تفسيري مفسر بازتاب مي يابد. صرف نظر از جنبههاي گونه گون مبحث نسخ - كه از ديرباز محل بحث محققان علوم اسلامي بوده - آنچه در اين مقاله كانون بحث و بررسي است؛ چگونگي تاثير اين مباني تفسيري در تفسير آيات ناظر بر ناسخ و منسوخ است. بر اساس، مباني مهمي مانند حكيمانه بودن خدا و فعل او يعني قرآن حكيم، جاودانگي قرآن و تاثير آن با توجه به عنصر مصلحت در نسخ و سرانجام خود اصل و مبناي ناسخ و منسوخ داشتن قرآن، آيات موسوم به ناسخ و منسوخ تفسيري خاص يافته است. اولا نتيجه اين تفسير اين است كه دامنه اين آيات بسيار محدود است هردو مفسر چيزي كمتر از ده آيه را شامل چنين آياتي مي دانند؛ ثانيا هر دو مفسر در پرتو مباني مانند حكيمانه بودن خدا و قرآن و جاودانگي آموزه اي آن و نوع رابطه اي كه اين مبنا با نسخ از حيث عنصر مصلحت دارد، داراي نقاط اشتراكي هستند. اما از آن سو، در موردي كه به تفاوت ديدگاه كلامي آنان مربوط مي شود مانند اهميت اصل عدل به عنوان مولفه اساسي مبناي عقلي در تفسير آيات اختلاف دارند.

Fakhr Razi and Shaykh Tusi have two different intellectual origins but they have specific views according to intellectual approach in interpretation based on manuscripts. This approach is rooted from the principles of interpretation of the two major Muslim interpreters. Principles of interpretation being as presuppositions and the fundamental principles of Quran are reflected to how the interpreter interprets. Regardless of the various aspects of the topic of manuscripts, which have long been controversial among Islamic scholars, in this article, the focus of discussion is how these interpretive principles in the interpretation of verses that are abrogating and abrogated. On the basis of important basics such as the wisdom of God and his action as the Qurʹan al-Hakim, immortality of Quran and its impact due to the element of interest about manuscripts and finally the basis of abrogating and abrogated of Quran, the verses Known as abrogating and abrogated have specific interpretation. Firstly result of this interpretation is that the domain of these verses is very limited and these two interpreters consider less than ten verses as abrogating and abrogated ones. Secondly, both interpreters have in common in the light of principles like the wisdom of God and the immortality of teachings of Quran and the type of relationship that this basis has with manuscripts in terms of the interest element.