تحليل عناصر نقشمند در انسجام بخشي به ساختار آوايي متن قرآني (بررسي موردي سوره هاي قمر، رحمن و واقعه)

Analysis of effective elements in making cohesion of the phonetic structure of the Qurʹʹanic text. (Case study Soura Qamar, Rahman, Vaqia)

پيوند زبان شناسي با تحليل و بررسي متون به ويژه متن ادبي بسيار عميق و به هم تنيده است. در اين بين، زبان-شناسي متن و عوامل متني از جمله انسجام، از اهميت بالاتري برخوردار است. بحث انسجام به معناي اصطلاحي آن نخستين بار توسط هاليدي و حسن مطرح گرديد، به طوركلي در سه سطح واژگاني، دستوري و آوايي قابل بررسي است؛ ولي به سبب گستردگي اين مباحث، پژوهش حاضر، صرفا سطح آوايي در تعدادي از عوامل آوايي چون سجع، جناس، موازات، التزام، ترصيع و تصدير، مدنظر قرار داده و تلاش كرده است تا كاركرد انسجامي اين عوامل را با توجه به تاثيري كه در يكپارچگي متن دارند، در چند سوره از قرآن مورد بررسي قرار دهد، چرا كه بررسي متن قرآن، از منظر انسجام آوايي آن، كمتر در ميان پژوهش ها ديده مي شود. از اين رو اين عوامل با استقرا تام در سوره هاي قمر، رحمن و واقعه، به روش توصيفي- تحليلي مورد تحليل قرار گرفته و به كمك داده هاي آماري، بسامد و نسبت هر يك از اين عوامل در انسجام بخشي به متن سوره ها، مشخص گرديده است، يافته ها نشان مي دهد كه سجع از مهم ترين عوامل انسجام آوايي در اين سوره هاست كه نقش بسزايي در ارتباط ميان آيات و در نتيجه يكپارچه ساختن تمامِ متنِ سوره داشته است و در مقابل، ترصيع كمترين نقش را در انسجام متن داشته است و عوامل آواييِ التزام، موازات، جناس و تصدير نيز به ترتيب در مراتب بعدي از اهميت انسجامي قرار داشته اند.

Link of linguistics with the literature analysis and review of it, especially literary text is very deep and intertwined. In between text linguistics and textuality factors such as cohesion is more important. The issue of cohesion was first raised by Holiday and Hassan. It can be approached to three levels; vocabulary, grammar, and phonetics; still given the breadth of the topic, the present paper focuses on phonetic level of few phonetic factors such as rhyme (Saje), parallelism (Muvazat), paronomasia (Jinas), Iltizam, Tarsie, and Tasdir. It has been tried to survey the effects of these factors in cohesion of some of Sura of the Holy Quran. It is notable that there is a paucity of studies on phonetic structure of the Holy Quran. Thereby, the mentioned factors were analyzed in some of the Sura (Qamar, Rahman, and Vaqia) through general induction reasoning. To this end, statistical data were used to measure frequency of each factor and their effect on cohesion of the text. As the findings recommended, rhyme, was the key factor in phonetic cohesion of the Sura and played key role in establishing relationship between the verses and general cohesion of the text. On the other hand, Tarsie had the least role in cohesion of the text. Phonetic factors Iltizam, parallelism, paronomasia, Tasdir is the next issues.