بررسي وضعيت بيابان‏زايي با مدل IMDPA در بيابان‏هاي ساحلي (مطالعه موردي: منطقه شميل -تخت، استان هرمزگان)

Study of desertification status using IMDPA in coastal desert (case study: Hormozgan province, Shamil-Takht region)

از مهم‏ترين چالش‏هاي بشر در قرن حاضر در ابعاد گوناگون بيابان‏زايي بوده كه از آن تحت عنوان تخريب اراضي نه تنها در مناطق خشك، نيمه‏خشك و خشك نيمه‏مرطوب بلكه در مناطق مختلف و به ويژه در كشورهاي در حال توسعه ياد مي‏شود. مناسب‏ترين روش براي بررسي عوامل موثر در تخريب اراضي و شدت بيابان‏زايي از نظر متخصصان استفاده از مدل‏هاي ارزيابي بيابان‏زايي مي‏باشد. به منظور ارايه يك مدل منطقه‏اي و ارزيابي كمي وضعيت فعلي بيابان‏زايي محدوده‏اي با وسعت 80800 هكتار در بخش شميل -تخت استان هرمزگان در نظر گرفته شد. براي اين منظور پس از بررسي و ارزيابي‏هاي اوليه، چهار معيار اقليم، آب، خاك و فرسايش بادي با شاخص‏هاي مربوطه در نظر گرفته شد. براي هر معيار، مهم‏ترين شاخص‏هاي موثر در كيفيت آن معيار، بررسي و با شيوه IMDPA وزن‏دهي انجام شد و با محاسبه ميانگين هندسي شاخص‏ها و بهره‏گيري از نرم افزار 9.3,Arc Gis نقشه‏هاي مربوطه به وضعيت هر معيار تهيه شد. در انتها از ميانگين هندسي معيارها، نقشه شدت بيابان‏زايي منطقه بدست آمد. نتايج حاصل از اين ارزيابي نشان مي‏دهد كل منطقه از نظر درجه بيابان‏زايي در كلاس متوسط قرار دارد. از بين معيارهاي مورد بررسي، معيار اقليم با ارزش عددي 8/2 بالاترين درصد وزني را بخود اختصاص داده است و از بين شاخص‏هاي مورد بررسي شاخص خشكسالي با ارزش عددي 35/3، و بعد از آن شاخص خشكي، بافت خاك، درصد پوشش‏زنده و غيرزنده در سطح خاك، مقدار بارش سالانه، شدت فرسايش بادي و افت آب بيشترين درصد وزني را بخود اختصاص داده‏اند. شدت بيابان‏زايي براي كل منطقه با ارزش عددي 9/1 تا 3/2 برآورد شده است.

The most important challenges of the present century in various aspect of desertification and is considered as land degradation not only in arid area , semi- arid and Dry half wet but also in different areas specially in developing countries. The most suitable method for investigating the effective factors in land degradation and intensity of desertification in authors opinion is use of evaluative models. In order to offer a regional model and quality evaluation of now situation in desertification is an area with extent of 80800 hectare in Shamil – Takht region. For this purpose after investigation and primary evaluation , 4 criteria region water , soil , and wind erosion with different criteria is considered by use of above method the index rate in related criteria is determined and value of each criteria is defined by calculate the geometric mean of the score , and after that each criteria entered GIS environment by information layers with gathering and synthesis of vaster films mentioned indicates and calculation of geometric mean standard and itʹs analysis is obtained by IMDPA model of desertification map of region. The results show that all the region is in middle class of desertification degree among the investigated each criteria ,among the criteria evaluated climate by 2/8 nominal value had highest weight percent and among investigated indicates , from all investigation it shows drought is 3/35 nominal value,the dust texture ,dryness, with cover biotic and abiotic soil and irrigation along with nominal value 3/3, 3/2, 2/8, and 2.4 has highest weight percent value for itself . Ds value of 1/9 was estimated for the entire region.