مدل‌سازي ناپايداري دامنه اي در حوضه آبريز تسوج با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)

Slope instability modeling of Tassoj basin by GIS

ناپايداري دامنه اي باعث ايجاد خسارات هنگفت اقتصادي و تلفات انساني در سطح جهان مي-شوند. تهيه نقشه احتمال ريسك و تعيين مناطق مستعد وقوع آن‌ها،يكي از راه‌هاي آمادگي به‌منظور كاهش تاثيرات آتي چنين وقايع پرمخاطره محسوب مي شود.هدف از اين تحقيق، بررسي ميزان حساسيت و تعيين احتمال وقوع ناپايداري دامنه اي در حوضه آبريز تسوج مي-باشد.بدين منظور، از مدل فرآينديSINMAPدر محيط نرم‌افزاريGISو با استفاده از مدل رقومي ارتفاعي زمين(DEM) مستخرج از نقشه‌هاي توپوگرافي مقياس1:25000استفاده‌شده است.نتايج حاصل از اجراي مدل نشان داد كه احتمال وقوع ناپايداري در منطقه نسبتاً بالا مي-باشد. واسنجي شبيه‌سازي از طريق مقايسه نتايج حاصله با داده هاي مشاهده‌ي در قالب نتايج تفسير عكس هاي هوايي و مشاهدات صحرايي نشان داد كه نتايج حاصل از شبيه‌سازي مدل با ضريب اطمينان بالايي قابل‌قبول است. همچنين، همپوشاني نتايج حاصل از مدل با نقشه هاي شيب و ليتولوژي منطقه نشان داد كه زمين‌لغزش‌هاي منطقه عمدتاً نيز در روي سازندهاي زمين‌شناسي ماسه‌سنگ، شيل و مارن و در شيب‌هاي 20-50 درصد رخ داده اند. گسترش سازندهاي حساس به فرسايش و تاثير فعاليت‌هاي تكتونيكي بر آن‌ها باعث شده تا حجم وسيعي از مواد واريزه اي در دامنه ها تشكيل‌شده و به علت شيب بالاي حوضه و فقر پوشش گياهي آن شاهد حركات توده اي فعال در اين ناحيه باشيم. بطوريكه انتقال اين مواد سالانه خسارات هنگفتي به سازه‌هاي هيدرولوژيكي موجود در عرصه آبخوان تسوج وارد مي‌سازد. با توجه به تطابق و همخواني مطلوب نتايج مدل با مشاهدات صحرايي پيشنهاد مي گردد تا مطالعات مشابهي براي تعيين مناطق داراي ريسك بالاي ناپايداري دامنه اي قبل از شروع عمليات سازه اي مخصوصاً در مناطق ناهموار صورت گيرد. اين امر مي تواند خسارات ناشي از انتقال رسوب به اين سازه ها را كاهش داده و عمر مفيد آن‌ها را افزايش دهد.

Landslides cause enormous economic damage and fatalities worldwide. Production of Landslides risk probability and susceptibility mapis one of the major tasks to reduction of those further hazards. The aim of this research was to investigate of landslide susceptibility as well as slope instability assessment at the Tassoj basin. In this study, the process-based model SINMAP (Stability Index Mapping) was applied to prepared landslide susceptibility based upon geographic information systems (GIS) and primarily digital elevation data (DEM) which derived from 1:25000 Topography maps.Simulated results showed,the slope instability risk isrelatively highin the study region.Model calibrations based onsimulated results and field observations comparison inform of aerial photo interpretation indicated that simulated results ofmodel can be accepted in good confidence level. Also, overlaying simulated results with correspondingslope and lithological maps showed that the greatestpart of landslides are occurred in slops with 20-50persent on the sandy, sandy-shaill and marly geological formation. Existing of largely edibility formation as well as tectonicactivities affects is caused vast amount of debris materials were formed on the hill slop. Then, basedonthe steepest slope andpoor vegetation, mass movement’sactivities are dominant in this region.Consequently, transferred debris materials caused enormous annually economically damage on existing hydrological structures into Tassoj water spreading project. Based ongood agreementbetween the model results and field observations, it is suggestedto perform similar studies for assigning the high-risk areas in form of slope instability before to decision to hydrological structures construction especially in mountainous area. This can be reduced sediment transportation damages into these structures and increase their life usefulness.