كيفيت واكه در زبان فارسي: مقوله اي پايدار يا تغييرپذير؟: يك مطالعه موردي بر روي گويشوران مرد

Vowel Quality in Persian: Stable or Unstable?

در اين تحقيق، پيش بيني هاي دو ديدگاه پراكندگي شنيداري درك گفتار و مركزي شدگي در ارتباط با تغيير كيفيت واكه در زبان فارسي به محك آزمون گذاشته مي شوند. ديدگاه مركزي-شدگي قايل به همبستگي بين ديرش و كيفيت واكه است. بر اساس اين ديدگاه، هر قدر ديرش يك واكه كوتاه تر شود، كيفيت آن كاهش يافته و واكه از نواحي كناري به نواحي مركزي فضاي واكه اي نزديكتر مي شود. در مقابل، ديدگاه پراكندگي شنيداري مدعي است كه بين ديرش و كيفيت واكه همبستگي معنادار وجود ندارد و حتي در صورت كاهش ديرش واكه ها در بافت هاي زنجيره اي و نوايي مختلف، شدت تغييرات كيفي واكه ها كم و جهت گيري تغييرات به گونه اي نيست كه موجب همپوشي قابل ملاحظه واكه ها با يكديگر شود. تغييرات كيفيت واكه هاي فارسي در موضع فاقد تكيه، به عنوان يك جايگاه نوايي ضعيف، با بررسي الگوي تغييرات ديرش و فركانس سازه هاي F1 و F2 مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بر خلاف پيش بيني هاي ديدگاه مركزي شدگي بين كاهش ديرش و كاهش كيفيت واكه در زبان فارسي همبستگي قوي وجود ندارد. با وجودي كه ديرش واكه ها در موضع فاقد تكيه به طور معنادري كاهش مي يابد ولي كيفيت واكه ها اغلب ثابت است و واكه ها، بر خلاف پيش بيني هاي اين ديدگاه، به سمت نواحي مركزي فضاي واكه اي متمايل نمي شوند. در مقابل، نتايج به دست آمده با ديدگاه پراكندگي شنيداري مطابقت دارد. همانگونه كه اين ديدگاه پيش بيني مي كند تغييرات كيفيت واكه ها در زبان فارسي محدود به جايگاه اوليه واكه ها در فضاي واكه اي است. بر اين اساس، زبان فارسي به لحاظ رده شناسي الگوي واجي تكيه واژگاني جز زبان هايي است كه در آنها فرايند كاهش واكه اي وجود ندارد.

This paper addresses the validity of two hypotheses concerning changes of vowel quality in Persian. The theory of centralization claims that there is a strong correlation between vowel duration and vowel quality. As vowel duration is shortened in unstressed contexts, the size of the vowel inventory reduces toward the center, leading to considerable overlap between different categories and a reduced, crowded acoustic space. In contrast, the dispersion theory of speech perception maintains that there is no correlation between vowel duration and vowel quality, and that vowels are arranged in the acoustic vowel space so as to minimize the potential for perceptual confusion between the distinct vowel categories. Changes in vowel quality were examined in unstressed syllables using duration and F1 and F2 spectral values. Results indicated that, contrary to the prediction of the centralization hypothesis, there was no strong correlation between duration and vowel quality differences, and that vowels displayed no significant spatial reduction in the direction of the center of the vowel space. The results are more consistent with the dispersion theory as they show that differences in quality in Persian are limited to small positions around the area in the acoustic space occupied by vowel categories. In light of our findings, we may well classify Persian with languages which do not possess the process of vowel reduction.