تصوف، عرفان و فلسفه در انديشه ميرزاي قمي

Sufism, mysticism and philosophy in Mirzaye Qomiʹʹs opinion

در اين مقاله، تصوف، عرفان و فلسفه در سير تحّولي و تطوّري‌اش، از ابتدا تا قرن سيزدهم هجري قمري بر مبناي انديشه‌هاي يكي از علماي مشهور دوره قاجار، ميرزاي قمي، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. انگيزه اصلي مقاله حاضر، تبيين بستر برخي از مباحث مربوط به انديشه‌هاي عرفاني، فلسفي، اجتماعي و سياسي يكي از بزرگ‌ترين اصوليون و مجتهدان آغاز دوره قاجار است. اين بررسي از آنجا اهميت دارد كه تفكرات او تاثير بسيار زيادي در انديشه‌هاي علماي عصر خود و پس از خود گذاشت و اين انديشه‌ها مبين وضعيت جامعه ايران در آغاز دوره قاجار است. علاوه بر آن عملكرد اشخاص مختلف بر مبناي، آرا و فلسفه و انديشه اعتقادي و فلسفي خاص خود، طراحي و عملي مي‌شود. به‌هرحال اقبال به اين نوع مباحث مي‌تواند راه‌گشاي برخي از مسايل و معضلات علمي گردد. اين مقاله مي‌كوشد تا با اتكا بر اسناد، منابع اصلي و تحقيقات به‌عمل‌آمده، زواياي ناگفته حيات علمي، سياسي و نظرات ميرزاي قمي را در ساحت تصوف، عرفان و فلسفه، با توجه به پويش تاريخي رخدادها و پيامدهاي آن موردمطالعه قرار دهد. ميرزاي قمي، به عنوان يكي از اصوليون بزرگ، به تصوف و فلسفه بر اساس همان مبنايي كه متشرعان داشتند، خوش‌بين نيست و شديداً بر آنها خرده مي‌گيرد. او با عرفان عملي سروكار دارد و با عرفاي بنام عصر ارتباط دارد؛ او «معنويت مداري» و «توحيد ناب» را اوج تكامل عرفاني و خلاصه و عصاره عميق و شگرف و شگفت اسلام ناب برمي‌شمارد.

In this article discussed on Sufism, mysticism and philosophy in itʹs evolution and transmutation garlic, from beginning to the thirteenth hijri century based onmirzayeQomiʹs ideas, one of the famous literati and ulema in Qajar period, the main motivation for the present article is explaining the context of some of the topics related to the mystical, philosophical, social ideas for one of famous fundamentalists(Osuliyun) and greatest "Mojtahids" in the beginning of the Qajar period, importance of this review is that his thoughts has a huge efficacy on literati and ulema in his time and after times, and this thoughts are specify the circumstances of Iranian society at the beginning of the Qajar period. In addition, various peoples performance design and practical based on his special ideas and his own thoughts and philosophy, and philosophical beliefs, However the front to such as these topics can start solving some of the problems and scientific copiexity. This article tries to study and scan the untold angles of scientific, political life and comments of MirzayeQomi in Sufism, mysticism and philosophy context by relying on the documents, original sources and the researchs, with respect to the implications of historical events. Mirzaye Qomi as one of the great "Osuliyun" based on the same basis of canonists were not optimistic about philosophy and tightly take the cavil to them. He has deal with practical mysticism amd associated withfamous mystics of his time; and he counts "spirituality" and "pure monotheism" the culmination of the evolution of mystical and summary and deep extracts and wondrous and wonder of pure Islam.