اثر تنش شوري بر عملكرد دانه و روغن، ميزان كلروفيل و پرولين در سه توده محلي كرچك (Ricinus communis L.) در شرايط كنترل شده

Effect of Salt Stress on Seed and Oil Yield, Chlorophyll and Proline Content in Three Local Populations of Castor Bean (Ricinus communis L.) in Controlled Environment

اين آزمايش در سال 1391 به‌منظور بررسی اثر تنش شوری بر درصد و عملكرد روغن، عملكرد دانه و برخی شاخص‌های فيزيولوژيكی سه توده گياه كرچك (Ricinus communis L. ) در دانشگاه شهركرد به اجرا در آمد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفی در سه تكرار اجرا شد. تيمارهای آزمايشی شامل پنج سطح شوری با استفاده از كلريد سديم (2/1 (شاهد)، 2، 6/2، 8/3 و 8/4 دسی‌زيمنس بر متر عصاره اشباع خاك) به‌عنوان فاكتور اول و سه توده محلی كرچك (شيراز، كرمان و اروميه) به‌عنوان فاكتور دوم در نظر گرفته شدند. عملكرد دانه، درصد و عملكرد روغن، ميزان كلروفيل كل، aو b و هم‌چنين ميزان پرولين اندازه‌گيری شد. بر اساس نتايج تجزيه واريانس، اثر شوری بر عملكرد دانه، درصد و عملكرد روغن، پرولين، كلروفيل a و b در سطح احتمال يك ‌درصد و بر ميزان كلروفيل كل در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود. توده‌ها از نظر ميزان پرولين، كلروفيل a،b و كلروفيل كل تفاوت معنی‌داری در سطح ‌احتمال يك ‌درصد نشان دادند. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه توده اروميه و كرمان بدون تفاوت معنی‌دار پرولين بيشتری در مقايسه با توده شيراز دارا بودند. به‌طور‌كلی با افزايش سطوح شوری، ميزان پرولين افزايش، ولی ميزان كلروفيل a، b و كل كاهش يافت. در سطوح پايين شوری بيشترين عملكرد دانه و روغن مربوط به توده شيراز بود ولی با افزايش شوری، اين توده بيشتر تحت تأثير منفی قرار گرفت و عملكرد دانه و روغن آن از دو توده ديگر كمتر شد. اگر‌چه در اين زمينه مطالعه ‌بيشتری نياز است ولی به‌نظر می‌رسد كه برای شرايط غير شور توده شيراز، ولی برای مناطق با آب و يا خاك شور، توده كرمان قابل توصيه می‌باشند.

The experiment was conducted in 2012 to evaluate the effect of salinity stress on oil percent, oil yield, seed yield and some physiological charactristics on three local populations of castor bean (Ricinus communis L.), at the University of Shahrekord, Iran. Experiment was carried out with three replications in a completely randomized design including five levels of salinity (1.2, 2, 2.6, 3.8 and 4.8 dS/m in soil saturation paste) as the first factor and castor populations (Shiraz, Kerman and Urumieh) as the second factor. The effect of salinity was statistically significant (α>0.01) on seed yield, oil percent and oil yield, chlorophyl a, chlorophyll b and proline, while a significant effect (α>0.05) was observed for total chlorophyl. The results also showed that different populations had a significant difference (α>0.01) with regard to all studied factors. The highest and the lowest proline content were observed for Kerman and Shiraz populations, respectively. Increasing salinity increased the leaf proline content while it decreased the chlorophyll content was decreased. At low salinity levels, Shiraz population resulted to the highest seed and oil yield. However, with increasing salinity, seed yield and oil content of Shiraz population was less than other populations. Although more research is needed in this respect, but it seems that in castor been Shiraz population for soils with a low salinity and Kerman population for more saline conditions can be recommended.