تأثير تيمارهاي مختلف پرايمينگ بذر بر عملكرد و اجزاي عملكرد عدس در شرايط تنش خشكي آخر فصل

Influence of Different Seed Priming Treatments on Yield and Yield Components of Lentil under Terminal Drought Stress Condition

به‌منظور بررسی تأثير پرايم كردن بذر بر ويژگی‌های سبز‌شدن و ارزيابی برهمكنش آن با تنش خشكی در مرحله گل‌دهی در گياه عدس، آزمايشی در مزرعه تحقيقاتی دانشگاه بوعلی سينای همدان به‌صورت آزمايش كرت‌های خرد شده در قالب بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار اجرا گرديد. فاكتور اصلی شامل تنش خشكی (آبياری منظم و قطع آبياری در مرحله گل‌دهی) و فاكتور فرعی شامل پرايمينگ بذر (محلول سولفات روی، محلول اوره، آب خالص و شاهد) بود. نتايج نشان داد كه تيمارهای پرايمينگ اثرات مثبتی بر صفات سبز ‌شدن، عملكرد و اجزاء عملكرد عدس داشت. پرايمينگ بذور با محلول سولفات روی و اوره به‌ترتيب باعث كاهش 15/20 درصدی مدت زمان 50 درصد سبزشدن و افزايش 5/15 درصدی ضريب يكنواختی سبز‌شدن گرديد. تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملكردهای دانه و بيولوژيك در شرايط تنش خشكی در مقايسه با شرايط آبياری منظم كاهش يافت. در اين تحقيق پرايم كردن با محلول سولفات روی و آب به‌طور متوسط تعداد غلاف در بوته را در شرايط تنش خشكی 19 درصد و با محلول‌های سولفات روی و اوره در شرايط عدم تنش خشكی 47 درصد افزايش داد. بيشترين تعداد دانه در غلاف با متوسط حدود 3/1 نيز از طريق پرايم كردن با محلول‌های سولفات روی و اوره به‌دست آمد. عملكرد دانه در تيمار پرايم با محلول اوره در شرايط تنش خشكی با 6/28 درصد افزايش نسبت به تيمار پرايم نشده به 1652 كيلوگرم در هكتار و در شرايط بدون تنش در پرايم با سولفات روی در مقايسه با تيمار پرايم نشده با 2/29 درصد افزايش به 2848 كيلوگرم در هكتار رسيد.

To study the effect of seed priming on seedling emergence characteristics of lentil and evaluate its interaction with drought stress at flowering stage, an experiment was carried out as split plot in a randomized complete block design with three replications at research station of Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran. The main factor consisted drought stress with two levels (conventional irrigation and withholding irrigation at flowering stage) and subplots were seed priming treatments in four levels (priming with zinc sulfate solution, urea solution, distilled water and no-primed). The results showed that priming treatments had positive effects on emergence characteristics, yield and yield components of lentil. Seed priming with zinc sulfate and urea solutions reduced time to 50 percent emergence by 20.15% and increased emergence uniformity coefficient by 15.5 %. The number of pods per plant, number of seeds per pod, 100 seeds weight, grain and biological yields of stressed plants were reduced in comparison with the conventional irrigation treatment. In this study, seed priming with zinc sulfate solution and distilled water increased the mean of pods per plant by 19% under drought stress conditions. The mean of pods per plant increased by 47% when using zinc sulfate and urea solutions under conventional irrigation conditions. The highest number of seeds per pod (1.3) was obtained through priming with zinc sulfate and urea solutions. Compared to no-primed treatment under drought stress conditions, priming with urea solution increased the grain yield by 28.6% (grain yield was 1652.22 kg/ha) and under conventional irrigation conditions, priming with zinc sulfate solution increased the grain yield by 29.2% (grain yield was 2848.57 kg/ha).