كاوشي در حكمت 289 نهج البلاغه (سيماي برادر)

On the saying 289th of Nahj al-Balagha (the personality of a brother)

چكيده از حكمت‌هاي بسيار زيباي نهج‌البلاغه به‌لحاظ ساختاري و محتوايي، حكمت 289 است. امام علي (ع) در اين حكمت، ويژگي‌هاي انساني را برمي‌شمرند كه شايستگي برادري اميرالمومنين (ع) را داراست. اين حكمت دربردارنده نكاتي است كه درباره آن‌ها بين مترجمان و شارحان نهج‌‌البلاغه اختلاف نظر وجود دارد. از اين‌رو، بررسي اين اختلافات نكات جديدي را از فهم كلام امام (ع) نمايان مي‌كند؛ البته درباره بعضي از آن‌ها هيچ‌گونه مطلبي بيان نشده است. اولين نكته ابهام‌آميز در اين حكمت، گوينده آن است؛ زيرا در بعضي از كتب روايي، ازجمله كافي و كتب تاريخي مانند البدايه و النهايه، گوينده امام حسن مجتبي (ع) معرفي شده است. دومين نكته، مخاطب حكمت است؛ يعني اينكه اين حكمت خطاب به چه كسي گفته شده و وصف چه كسي است. سومين نكته، مفهوم عبارت «وَ كَانَ ضَعِيفاً مُسْتَضْعَفاً» است و چهارمين نكته، جايگاه ساختاري و محتوايي در عبارت «لَا يُدْلِي بِحُجَّه حَتَّي يَاْتِيَ قَاضِياً» است. در اين پژوهش، سعي شده است به تحليل اين مسايل پرداخته و جوابي اطمينان‌بخش داده شود. به‌نظر نگارندگان، گوينده حكمت امام علي (ع) است. مخاطب نامه تمام انسان‌هايي هستند كه مي‌خواهند خود را در جايگاه برادري اميرالمومنين (ع) پيدا كنند؛ گرچه مخاطب خاصي مثل ابوذر غفاري دور از نظر نيست. مفهوم عبارت «وَ كَانَ ضَعِيفاً مُسْتَضْعَفاً» اين است كه او فردي بدون قدرت اجتماعي بود و مردم نيز او را ضعيف مي‌انگاشتند و عبارت «لَا يُدْلِي بِحُجَّه حَتَّي يَاْتِيَ قَاضِياً» توصيف عبارت «فَهُوَ لَيْثُ غَابٍ وَ صِلُّ وَادٍ» است. كليدواژه‌ها: امام علي (ع)، نهج‌البلاغه، حكمت و موعظه، كلمات قصار، حكمت 289، برادري، اخوّت، تربيت.

Abstract One of the most beautiful sayings of Nahj al-balagha, formally and semantically, is that of 289th. Imam Ali (PBUH) in this saying adds up the characteristics of a person who deserves to be a brother of him. Different items in this saying having been issue to debates by translators and interpreters of Nahj al-balagha. Studying these debates leads to a new understanding of the words of Imam. however, about some not much has been said. The first opacity concerning this saying ,is its speaker as in some hadith books such as al-Kafi and historical books such as al-Bidaya wa al-Nahaya, the speaker is considered Imam Hassan (PBUH). The second point is the addressee of this words ie. To whom this saying was addressed and who was meant by it. The third point is the meaning of the the clause”kana zaiifan mostaz’afan” and the last one refers to the structural and syntatical role of the clause”la yudli bihojaten hatta ya’ti ghaziyan”. In this article, giving an acceptable answer to these questions has been pursued. According to this article, the speaker is Imam Ali (PBUH) and the addressee is all those who want to reach the status of a brother to Imam Ali (PBUH) although a particular addressee such as Abuzar Ghefari is not refuted. the meaning of the first clause mentioned is that he was not a man of power and people thought of him as weak: the second clause is defining the clause “fa huwa laysu ghabin wa sillu wadin”. Keywords: Imam Ali (PBUH), Nahj al-balagha,sayings (hekmat), the 289th saying, brotherhood, edifiying