منطق تبيين آيات قرآن در تعامل با گزاره هاي علوم تجربي

تاكيد و ترغيب آيات قرآن كريم بر علم و معرفت در‏كنار اختصاص بيش‏از ده درصد اين آيات به مباحث علمي در حوزه‌هاي مختلف، پرسش از رابطه ميان اين آيات و علوم گوناگون را به دغدغه‌اي اصيل و ريشه‏دار تبديل كرده است. رشد روز‏افزون علوم و فناوري جديد، و انديشه‏هاي فلسفي و اجتماعي برآمده از آن، اين دغدغه اصيل را به وظيفه‏اي سنگين نيز مبدل كرده است. تلاش در اين حوزه كه از آن با‏عنوان «تفسير علمي قرآن ياد مي‌شود، تا‏كنون سبب پيدايش روي‏كرد‏هايي بسيار شده كه مهم‏ترين آن‏ها عبارت‏اند از: استخراج علوم از قرآن، تطبيق علوم بر قرآن و به‏كار‏گيري علوم در فهم قرآن. هر‏يك از اين روي‏كرد‏ها نقاط ضعفي دارند كه مهم‏ترينشان ناتواني آن‏ها در تبيين رابطه ميان نظريه‏هاي متغير علوم و آيات تغيير‏ناپذير وحياني است؛ تا آنجا كه آن‏ها را در‏حد توصيه‌هايي اوليه، تنزل داده است. روي‏كردي كه در اين مقاله، مورد توجه بوده، بر دسته‏بندي گزاره‌هاي علوم تجربي در سه سطح متفاوت، استوار است. بر‏اساس اين روي‏كرد، مفسر در هر سطح، با گزاره‌ها و نظريه‏هايي متفاوت، روبرو مي‏شود كه تفسير علمي متناسب با خود را مي‌طلبند. در سطح نخست، آيات قرآن، تعيّن‏بخش گزاره‌هاي علمي هستند، در سطح دوم، تنها دامنه نظريه‏هاي علمي مورد‏قبول را تعيين مي‌كنند و در سطح سوم، اصول راه‏نما و نيز اصول كلي فهم ما از طبيعت را بيان مي‏كنند.