اثر كم آبياري تنظيم شده و كود پتاسيم بر ديناميك ريشه، عملكرد محصول و اجزا آن در ارقام مختلف سورگوم علوفه اي

Effect of Regulated Deficit Irrigation and Potassium Fertilizer on Root Dynamics, Yield and Its Components in Different Cultivars of Forage Sorghum

به منظور بررسي اثر سطوح مختلف آب آبياري و كود پتاسيم بر خصوصيات رشدي ريشه، اندام هاي هوايي، عملكرد و كارايي مصرف آب در سه رقم سورگوم علوفه اي، پژوهشي در اراضي مركز تحقيقات كشاورزي استان سمنان( شاهرود) در سال 1393 به صورت گلداني و مزرعه اي انجام شد. متغيرهاي اين پژوهش عبارت بودند از : 1- آب آبياري در سه سطح (50، 75 و 100 درصد آب مورد نياز) 2- كود پتاسيم در سه سطح ( صفر، 50 و 100 درصد كود مورد نياز براساس آزمون خاك) 3– ارقام سورگوم علوفه اي در سه سطح (پگاه، اسپيدفيد و كرج). پژوهش گلداني در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي به صورت فاكتوريل و پژوهش مزرعه اي در قالب طرح كرت هاي خرد شده به صورت فاكتوريل با سه تكرار انجام شد. در پژوهش گلداني243 گلدان پلاستيكي به قطر 30 و ارتفاع 60 سانتي متر انتخاب شد. در هر دو پژوهش، آب آبياري با استفاده از داده هاي هواشناسي محل به روش پنمن- مانتيث محاسبه و با روش آبياري قطره اي در اختيار گياه قرار گرفت. نمونه برداري از ريشه (پژوهش گلداني) در سه مرحله در طول فصل زراعي به صورت تخريبي انجام شد. حجم ريشه با روش غوطه وري در آب و وزن آن با ترازوي دقيق اندازه گيري شد. در پژوهش گلداني علاوه بر پارامترهاي ريشه، سطح برگ، وزن خشك برگ، وزن خشك ساقه و وزن اندام هوايي نيز اندازه گيري شد. نتايج نشان داد اثر آب آبياري و كود پتاسيم بر عملكرد علوفه ي تر در پژوهش مزرعه اي، خصوصيات ريشه (حجم و وزن خشك) در پژوهش گلداني و اندام هاي هوايي گياه (هر دو پژوهش) معني دار شد. در پژوهش مزرعه اي بيشترين عملكرد، از سطح آب و كود 100 درصد (8/102 تن در هكتار) بدست آمد. رقم پگاه با عملكرد 7/92 تن در هكتار در بين ارقام، بيشترين عملكرد علوفه را داشت. حداكثر كارايي مصرف آب (5/20 كيلوگرم بر مترمكعب در هكتار) براي علوفه ي تازه از تيمار آب 75 % و كود 100 درصد بدست آمد. تيمار آب 75% و كود 100 درصد و رقم پگاه (W75K100Vp) به عنوان تيمار برتر تعيين شد. كاربرد كود پتاسيم (به اندازه ي نياز) توانست بخشي از زيان هاي ناشي از كمبود آب را جبران نمايد. معادلات رياضي حجم و وزن ريشه نسبت به زمان و نيز روابط بين برخي صفات اندام هوايي و ريشه با استفاده از داده هاي پژوهش گلداني تعيين شدند.

To study the effects of irrigation water (50%, 75%, and 100% of plant water requirement) and potassium fertilizer (0, 50%, and 100% required potassium fertilizer based on soil test) on the dynamics of root, yield, and shoots of sorghum varieties (Pegah, Karaj, and Speedfeed), a research was conducted in the Agricultural Research Center of Semnan province (Shahrood) in 2014. This research was conducted in pots and in field experiment. The experimental variables were irrigation water, potassium fertilizer, and varieties of forage sorghum. The treatments were arranged as split plots based on a randomized complete block design with three replications. In the pot experiment, 243 plastic pots with diameter of 30 and height of 60 cm were used. Irrigation water was calculated with Penman-Monteith method. Drip irrigation was used as irrigation system. Sampling was carried out from the roots in three phases during the season. The root volume was determined by immersion in water method. Shoots parameters such as leaf area, leaf dry weight, stem dry weight, and shoot weight were measured. The results showed that the effects of irrigation water, potassium fertilizer, and sorghum varieties were significant on the forage yield, root volume, and dry weight of roots and shoots of the plants. The highest yield was obtained from the W100 K100 treatment (102.8 ton/ha). Pegha variety showed the maximum yield. The maximum water use efficiency was obtained from the W75K100 treatment (20.5 kg/m3/ha). The W75K100Vp treatment was introduced as a superior treatment. Potassium fertilizer could compensate the loss of yield. The mathematical equations expressing root volume and dry weight with time were determined during the season. The relationships between some parameters of the shoots and roots were determined.